ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ গৱৰ্ণৰসকল : ১৯৩৫ চনৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে।
ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ গৱৰ্ণৰসকল একাদিক্ৰমে (List of Governor of the Reserve Bank of India):
ছাৰ অচবৰ্ণ স্মিথ (Sir Osborne Smith):
ছাৰ অছবৰ্ণ স্মিথ ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ প্ৰথম গৱৰ্ণৰ (First Governor of the Reserve Bank of India) আছিল আৰু তেওঁ 1935 চনৰ পৰা 1937 চনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ভাৰতৰ বিত্তীয় ব্যৱস্থাত স্থিতিশীলতা আনিবলৈ তেওঁক নিযুক্তি দিয়া হৈছিল। তেওঁৰ কাৰ্যকালত অৱশ্যে চৰকাৰৰ সৈতে নীতিগত মতানৈক্যৰ সৃষ্টি হৈছিল, যাৰ ফলত কাৰ্যকাল সম্পূৰ্ণ কৰাৰ পূৰ্বে পদত্যাগ কৰিছিল।
ছাৰ জেমছ ব্ৰেইড টেইলৰ (Sir James Braid Taylor):
ছাৰ জেমছ ব্ৰেইড টেইলৰ ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ দ্বিতীয় গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 1937 চনৰ পৰা 1943 চনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁৰ কাৰ্যকালত ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ বিধেয়ক প্ৰস্তুত আৰু পাইলটিঙৰ কামত তেওঁ ওতঃপ্ৰোতভাৱে জড়িত আছিল। তেওঁৰ নেতৃত্বত ৰূপালী মুদ্ৰাৰ পৰা ফিয়েট ধনলৈ পৰিৱৰ্তন হোৱা দেখা গৈছিল, যিটো যুদ্ধৰ বছৰবোৰত এক উল্লেখযোগ্য পদক্ষেপ আছিল। ভাৰতীয় টকাৰ মুদ্ৰা নোটত তেওঁৰ স্বাক্ষৰ প্ৰথম প্ৰকাশ পাইছিল।
ছাৰ চিন্তামন দ্বাৰকানাথ দেশমুখ (Sir Chintaman Dwarakanath Deshmukh):
ছাৰ চিন্তামন দ্বাৰকানাথ দেশমুখ ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ তৃতীয় গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 1943 চনৰ পৰা 1949 চনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ গৱৰ্ণৰ হোৱা তেওঁ প্ৰথম ভাৰতীয় আছিল। তেওঁৰ কাৰ্যকালত আৰ বি আইক ব্যক্তিগত শ্বেয়াৰহোল্ডাৰ বেংকৰ পৰা ৰাষ্ট্ৰীয়কৃত প্ৰতিষ্ঠানলৈ ৰূপান্তৰিত কৰাৰ তদাৰক কৰিছিল। বেংকিং কোম্পানীসমূহৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে বিস্তৃত আইন প্ৰণয়ন আৰু উদ্যোগক দীৰ্ঘম্যাদী ঋণ প্ৰদানৰ বাবে ভাৰতীয় ঔদ্যোগিক বিত্ত নিগম (Industrial Finance Corporation of India) প্ৰতিষ্ঠা কৰাত তেওঁ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল। তেওঁৰ কাৰ্যকালত গ্ৰাম্য ঋণৰ বাবে যন্ত্ৰপাতি নিৰ্মাণৰ পদক্ষেপও দেখা গৈছিল, যাৰ ফলত ভাৰতৰ কৃষি উন্নয়নত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পৰিছিল।
ছাৰ বেনেগাল ৰামা ৰাও (Sir Benegal Rama Rau):
ছাৰ বেনেগাল ৰামা ৰাউ ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ চতুৰ্থ গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 1949 চনৰ পৰা 1957 চনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁৰ কাৰ্যকালত স্বাধীনতাৰ পিছৰ ভাৰতীয় অৰ্থনীতি সুস্থিৰ কৰাত মনোনিৱেশ কৰিছিল আৰু আৰ বি আইৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণত উল্লেখযোগ্য ভূমিকা পালন কৰিছিল। তেওঁৰ নেতৃত্বত অৰ্থনৈতিক উন্নয়নৰ লক্ষ্যৰে কেইবাটাও মূল বিত্তীয় সংস্কাৰ আৰু নীতিৰ প্ৰৱৰ্তন কৰা হয়। কিন্তু সেই সময়ৰ বিত্তমন্ত্ৰী টি টি কৃষ্ণমাচাৰী (T.T. Krishnamachari)ৰ সৈতে হোৱা মতানৈক্যৰ বাবে তেওঁৰ কাৰ্যকাল শেষ হয়।
কৃষ্ণনাথ গণেশ আম্বেগাওঁকাৰ (Krishnanath Ganesh Ambegaonkar):
কৃষ্ণনাথ গণেশ আম্বেগাঁওকাৰ ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ পঞ্চম গৱৰ্ণৰ (Fifth Governor of the Reserve Bank of India) আছিল আৰু তেওঁ 1957 চনৰ 14 জানুৱাৰীৰ পৰা 1957 চনৰ 28 ফেব্ৰুৱাৰীলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁৰ কাৰ্যকাল উল্লেখযোগ্যভাৱে চমু আৰু মাত্ৰ 45 দিনীয়া আছিল।
হাৰাভু ভেংকটনৰসিংহ ভেৰাদা ৰাজ (Haravu Venkatanarasingha Verada Raj):
হাৰভু ভেংকটনৰসিংহ ভেৰাদা ৰাজ ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ ষষ্ঠ গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু 1957 চনৰ পৰা 1962 চনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। গৱৰ্ণৰ হিচাপে নিযুক্তি পোৱাৰ পূৰ্বে তেওঁ ভাৰতীয় ষ্টেট বেংক (State Bank of India)ৰ অধ্যক্ষ হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁৰ কাৰ্যকালত তেওঁ ভাৰতীয় মুদ্ৰা ব্যৱস্থাৰ উল্লেখযোগ্য পৰিৱৰ্তনৰ তদাৰক কৰিছিল, য’ত পূৰ্বৰ পাই, পেইজ আৰু আন্না ব্যৱস্থাৰ পৰা আধুনিক দশমিক মুদ্ৰা ব্যৱস্থালৈ স্থানান্তৰিত হৈছিল। তেওঁৰ নেতৃত্বই ভাৰতৰ বিত্তীয় ব্যৱস্থাৰ আধুনিকীকৰণত অৰিহণা যোগাইছিল আৰু পৰিৱৰ্তনৰ সময়ছোৱাত অৰ্থনীতি সুস্থিৰ কৰাত সহায় কৰিছিল। দেশলৈ আগবঢ়োৱা অৱদানৰ বাবে তেওঁক 1962 চনত ভাৰতৰ দ্বিতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক বঁটা পদ্ম বিভূষণ (Padma Vibhushan)ৰে সন্মানিত হয়।
পৰেশ চন্দ্ৰ ভট্টাচাৰ্য (Paresh Chandra Bhattacharya):
পৰেশ চন্দ্ৰ ভট্টাচাৰ্য ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ সপ্তম গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 1962 চনৰ পৰা 1967 চনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। গৱৰ্ণৰ হোৱাৰ পূৰ্বে তেওঁ বিত্ত মন্ত্ৰালয়ত সম্পাদক আৰু পিছলৈ ভাৰতীয় ষ্টেট বেংকৰ অধ্যক্ষ হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। নিজৰ কাৰ্যকালত তেওঁ ভাৰতৰ ব্যক্তিগত বেংকৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণৰ তীব্ৰ বিৰোধিতা কৰিছিল। তেওঁৰ কাৰ্যকালত 1964 চনত ভাৰতীয় উদ্যোগ উন্নয়ন বেংক (Industrial Development Bank of India), 1963 চনত কৃষি পুনৰ বিত্তীয় নিগম (Agricultural Refinance Corporation) আৰু 1964 চনত ভাৰতীয় ইউনিট ট্ৰাষ্ট (Unit Trust of India) স্থাপন হয়।
লক্ষ্মী কান্ত ঝা (Lakshmi Kant Jha):
লক্ষ্মী কান্ত ঝা ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ অষ্টম গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 1967 চনৰ পৰা 1970 চনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ মহাত্মা গান্ধীক লৈ ভাৰতীয় টকীয়া নোটৰ প্ৰৱৰ্তন কৰে আৰু 14 টা প্ৰধান বাণিজ্যিক বেংকৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণৰ তদাৰক কৰে। তেওঁ লিড বেংক আঁচনিও প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল আৰু বিধিগত ভিত্তিত সোণৰ নিয়ন্ত্ৰণ আনিছিল। কাৰ্যকালৰ পিছত ঝাই আমেৰিকাত ৰাষ্ট্ৰদূত আৰু জম্মু-কাশ্মীৰৰ গৱৰ্ণৰ হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।
ভাস্কৰ নামদেও আদৰকাৰ (Bhaskar Namdeo Adarkar):
ভাস্কৰ নামদেও আদৰকাৰ ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ নৱম গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 1970 চনৰ 4 মে’ৰ পৰা 1970 চনৰ 15 জুনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁৰ কাৰ্যকাল উল্লেখযোগ্যভাৱে চমু আছিল আৰু ই মাত্ৰ 42 দিনীয়া আছিল।
সৰুক্কাই জগন্নাথন (Sarukkai Jagannathan):
সৰুক্কাই জগন্নাথন ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ দশম গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 1970 চনৰ পৰা 1975 চনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ভাৰতীয় অসামৰিক সেৱাৰ বিষয়া আছিল আৰু ইয়াৰ পূৰ্বে তেওঁ বিশ্ব বেংক (World Bank)ত ভাৰতৰ কাৰ্যবাহী সঞ্চালক হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ ব্যক্তিগত বেংকৰ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণৰ পিছত বেংকিং কাৰ্যালয় সম্প্ৰসাৰণৰ তদাৰক কৰিছিল আৰু ভাৰতীয় ঋণ নিশ্চয়তা নিগম (Credit Guarantee Corporation of India) আৰু ৰাজ্যিক পৰ্যায়ৰ বেংকাৰ সমিতিসমূহ প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। তেওঁৰ কাৰ্যকালত ₹20 আৰু ₹50 মূল্যৰ ভাৰতীয় টকাৰ নোট প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল।
নিৰ্মল চন্দ্ৰ সেন গুপ্তা (Nirmal Chandra Sen Gupta):
নিৰ্মল চন্দ্ৰ সেন গুপ্ত ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ একাদশ গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 1975 চনৰ 19 মে’ৰ পৰা 1975 চনৰ 19 আগষ্টলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। গৱৰ্ণৰ হোৱাৰ পূৰ্বে তেওঁ বিত্ত মন্ত্ৰালয়ৰ বেংকিং বিভাগৰ সচিব আছিল। তেওঁৰ হ্ৰস্বম্যাদী সময়ছোৱাত আৰ বি আইৰ কাম-কাজত আৰ্থিক স্থিতিশীলতা আৰু ধাৰাবাহিকতা বজাই ৰখাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল।
কে আৰ পুৰী (K. R. Puri):
কে আৰ পুৰী ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ দ্বাদশ গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 1975 চনৰ পৰা 1977 চনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ৰাজ্যপাল হিচাপে নিযুক্তি পোৱাৰ পূৰ্বে তেওঁ ভাৰতীয় জীৱন বীমা নিগম (Life Insurance Corporation of India)ৰ অধ্যক্ষ আৰু পৰিচালন সঞ্চালক আছিল। কাৰ্যকালৰ সময়ত তেওঁৰ আৰ্থিক স্থিতিশীলতা বজাই ৰখা আৰু ভাৰতীয় অৰ্থনীতিৰ পৰিৱৰ্তন চোৱাচিতা কৰাত মনোনিৱেশ কৰিছিল।
মৈদাভোলু নৰসিংহম (Maidavolu Narasimham):
মৈদাভোলু নৰসিংহম ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ ত্ৰয়োদশ গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 1977 চনৰ 2 মে’ৰ পৰা 1977 চনৰ 30 নৱেম্বৰলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁক ভাৰতৰ বেংকিং সংস্কাৰৰ পিতৃ বুলি প্ৰায়ে উল্লেখ কৰা হয়। তেওঁৰ কাৰ্যকালত তেওঁ ভাৰতীয় বেংকিং খণ্ডৰ আধুনিকীকৰণ আৰু সংস্কাৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল। 1991 আৰু 1998 চনত তেওঁ বেংকিং আৰু বিত্তীয় খণ্ডৰ সংস্কাৰ সম্পৰ্কীয় দুখন উচ্চ ক্ষমতাসম্পন্ন সমিতিৰ অধ্যক্ষতা কৰিছিল, যিয়ে ভাৰতীয় বিত্তীয় ব্যৱস্থাৰ উল্লেখযোগ্য পৰিৱৰ্তনৰ ভেটি স্থাপন কৰিছিল।
তেওঁৰ অৱদানসমূহৰ ভিতৰত ব্যক্তিগত খণ্ডৰ বেংক (Private Sector Banks)ৰ প্ৰৱৰ্তন, গ্ৰাম্য বেংকিং পদক্ষেপ আৰু মূলধনৰ পৰ্যাপ্ততা আৰু যোগানৰ মানদণ্ডৰ পৰিৱৰ্তন আদি অন্তৰ্ভুক্ত। বেংকিং আৰু বিত্তীয় খণ্ডলৈ আগবঢ়োৱা অৱদানৰ বাবে তেওঁক 2000 চনত ভাৰতৰ দ্বিতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মান পদ্ম বিভূষণ (Padma Vibhushan) বঁটাও প্ৰদান কৰা হয়।
ইন্দ্ৰপ্ৰসাদ গোৰ্ধনভাই পেটেল (Indraprasad Gordhanbhai Patel):
ইন্দ্ৰপ্ৰসাদ গোৰ্ধনভাই পেটেল ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ চতুৰ্দশ গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 1977 চনৰ পৰা 1982 চনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। কাৰ্যকালৰ সময়ত তেওঁ ভাৰতীয় অৰ্থনীতি সুস্থিৰ কৰা আৰু বিত্তীয় সংস্কাৰ ৰূপায়ণত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল। কাৰ্যকালৰ পিছত তেওঁ লণ্ডন স্কুল অৱ ইকনমিক্স (London School of Economics)ৰ মুৰব্বী হোৱা ভাৰতীয় মূলৰ প্ৰথমজন ব্যক্তি হিচাপে পৰিগণিত হয়।
মনমোহন সিং (Manmohan Singh):
মনমোহন সিং ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ 15 সংখ্যক গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 1982 চনৰ পৰা 1985 চনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। গৱৰ্ণৰ হিচাপে নিযুক্তি পোৱাৰ পূৰ্বে তেওঁ এজন প্ৰখ্যাত অৰ্থনীতিবিদ আছিল আৰু বিত্ত মন্ত্ৰালয় (Ministry of Finance)ৰ সচিব হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। কাৰ্যকালৰ সময়ত তেওঁ ভাৰতীয় অৰ্থনীতি সুস্থিৰ কৰা আৰু বিত্তীয় নীতি উন্নত কৰাৰ লক্ষ্যৰে কেইবাটাও মূল সংস্কাৰ ৰূপায়ণ কৰিছিল। তেওঁৰ নেতৃত্বত মুদ্ৰাস্ফীতি নিয়ন্ত্ৰণ আৰু অৰ্থনৈতিক বিকাশৰ প্ৰসাৰ ঘটোৱাৰ প্ৰচেষ্টা আছিল। ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকত কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰাৰ পিছত তেওঁ 2004 চনৰ পৰা 2014 চনলৈ ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী (Prime Minister of India) হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।
অমিতাভ ঘোষ (Amitav Ghosh):
অমিতাভ ঘোষ ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ 16 সংখ্যক গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 1985 চনৰ 15 জানুৱাৰীৰ পৰা 1985 চনৰ 4 ফেব্ৰুৱাৰীলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁৰ কাৰ্যকাল মাত্ৰ 20 দিনৰ বাবে আছিল, যাৰ ফলত ই ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ আটাইতকৈ কম গৱৰ্ণৰ (Shortest serving Goverrnor of Reserve Bank of India) হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল। ইয়াৰ পূৰ্বে তেওঁ ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ উপ-গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু এলাহাবাদ বেংক (Allahabad Bank)ৰ অধ্যক্ষ হিচাপেও কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।
ৰাম নাৰায়ণ মালহোত্ৰা (Ram Narain Malhotra):
ৰাম নাৰায়ণ মালহোত্ৰা ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ 17 সংখ্যক গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 1985 চনৰ পৰা 1990 চনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ পূৰ্বে তেওঁ বিত্ত সচিব আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মুদ্ৰা নিধিত (International Monetary Fund) ভাৰতৰ কাৰ্যবাহী সঞ্চালক হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁৰ কাৰ্যকালত 500 টকীয়া নোট প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল। 1990 চনত তেওঁৰ অৱদানৰ বাবে পদ্মভূষণ (Padma Bhushan) বঁটাৰে সন্মানিত কৰা হয়।
শ্ৰী ভেংকিটৰমনন (Sri Venkitaramanan):
শ্ৰী ভেংকিটৰমনন ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ 18 সংখ্যক গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 1990 চনৰ পৰা 1992 চনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ IMF ৰ কাৰ্যসূচী ব্যৱহাৰ কৰি আৰু অৰ্থনৈতিক সংস্কাৰ আৰম্ভ কৰি ভাৰতক ধন পৰিশোধৰ ভাৰসাম্য সংকট দূৰ কৰাত সহায় কৰিছিল। তেওঁৰ এই কাৰ্য্যই বিনিময় হাৰ সুস্থিৰ কৰাত আৰু বিদেশী মুদ্ৰাৰ মজুত পুনৰ ভৰাই তোলাত সহায় কৰিছিল। তেওঁ বেংক আৰু বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানৰ বাবে নিয়ম আৰু তদাৰকী উন্নত কৰি হৰ্ষদ মেহতা কেলেংকাৰী (Harshad Mehta Scam)ৰ দৰে প্ৰভাৱ চম্ভালিছিল।
চক্ৰৱৰ্তী ৰঙাৰাজন (Chakravarthi Rangarajan):
চক্ৰৱৰ্তী ৰঙাৰাজন ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ 19 সংখ্যক গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 1992 চনৰ পৰা 1997 চনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁৰ কাৰ্যকালত ভাৰতক পেমেণ্টৰ ভাৰসাম্য সংকটৰ মাজেৰে পৰিচালিত আৰু অৰ্থনৈতিক সংস্কাৰ ৰূপায়ণত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল। দ্বাদশ বিত্ত আয়োগ (Twelfth Finance Commission) আৰু প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ অৰ্থনৈতিক পৰামৰ্শদাতা পৰিষদৰ অধ্যক্ষ হিচাপেও তেওঁ কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।
বিমল জালান (Bimal Jalan):
বিমল জালান ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ 20 সংখ্যক গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ দুটা কাৰ্যকালৰ বাবে ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ গৱৰ্ণৰ আছিল। প্ৰথমে 1997 চনৰ পৰা 2002 চনলৈকে পাঁচ বছৰৰ বাবে আৰু পুনৰ 2002 চনৰ পৰা 2004 চনলৈকে আৰু দুবছৰৰ বাবে। কাৰ্যকালৰ সময়ত তেওঁ 1000 টকীয়া নোট প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল আৰু বিত্তীয় স্থিতিশীলতা বজাই ৰখি অৰ্থনৈতিক সংস্কাৰ ৰূপায়ণ কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল। কাৰ্যকালৰ পিছত 2003 চনৰ পৰা 2009 চনলৈ ৰাজ্যসভাৰ মনোনীত সদস্য হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।
যগা ভেনুগোপাল ৰেড্ডী (Yaga Venugopal Reddy):
যগা ভেনুগোপাল ৰেড্ডী ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ 21 সংখ্যক গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 2003 চনৰ পৰা 2008 চনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। বিশ্বৰ বিত্তীয় সংকট (Global Financial Crisis)ৰ মাজেৰে ভাৰতক পৰিচালিত কৰাৰ লগতে বিত্তীয় স্থিতিশীলতা বজাই ৰখাৰ ব্যৱস্থা ৰূপায়ণত তেওঁ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল। ৰেড্ডী মুদ্ৰানীতিৰ ক্ষেত্ৰত বিচক্ষণ আৰু সতৰ্ক দৃষ্টিভংগীৰ বাবে পৰিচিত আছিল, যিয়ে ভাৰতক এই সংকটৰ সৈতে তুলনামূলকভাৱে ভালদৰে মোকাবিলা কৰাত সহায় কৰিছিল। 2010 চনত তেওঁক ভাৰতৰ দ্বিতীয় সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মান পদ্ম বিভূষণে (Padma Vibhushan) ৰে সন্মানিত কৰা হয়।
দুৱভুৰি চুববাৰাও (Duvvuri Subbarao):
দুৱভুৰী চুববাৰাও ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ 22 সংখ্যক গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 2008 চনৰ পৰা 2013 চনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। বিশ্বৰ বিত্তীয় সংকটৰ সময়ত তেওঁ কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ভাৰতৰ আৰ্থিক স্থিতিশীলতা বজাই ৰখাত তেওঁ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল। চুববাৰোৱে অৰ্থনীতিৰ মুদ্ৰাস্ফীতি নিয়ন্ত্ৰণ আৰু লিকুইডিটি পৰিচালনাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল। মুদ্ৰানীতিৰ প্ৰতি সতৰ্ক দৃষ্টিভংগী আৰু ভাৰতীয় বেংকিং ব্যৱস্থাক শক্তিশালী কৰাৰ বাবে কৰা প্ৰচেষ্টাৰ বাবে তেওঁ পৰিচিত আছিল।
ৰঘুৰাম ৰাজন (Raghuram Rajan):
ৰঘুৰাম ৰাজন ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ 23 সংখ্যক গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু 2013 চনৰ পৰা 2016 চনলৈকে তেওঁ কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মুদ্ৰা নিধি (International Monetary Fund)ৰ মুখ্য অৰ্থনীতিবিদ হিচাপে আৰু চিকাগো বিশ্ববিদ্যালয় (University of Chicago)ৰ অধ্যাপক হিচাপে কাম কৰাৰ বাবে পৰিচিত ভাৰতীয় বিশিষ্ট অৰ্থনীতিবিদ। তেওঁ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ লক্ষ্য নিৰ্ধাৰণ, বেয়া ঋণৰ সমাধানৰ বাবে বেংক পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ পদক্ষেপ আৰু বিত্তীয় অন্তৰ্ভুক্তিৰ প্ৰচেষ্টাকে ধৰি কেইবাটাও মূল সংস্কাৰ ৰূপায়ণ কৰিছিল। তেওঁৰ কাৰ্যকালত ভাৰতীয় অৰ্থনীতি সুস্থিৰ কৰাৰ লগতে বেংকিং খণ্ডক শক্তিশালী কৰাৰ প্ৰচেষ্টাৰে চিহ্নিত কৰা হৈছিল। 2016 চনত টাইম আলোচনী (Time Magazine)য়ে তেওঁক বিশ্বৰ 100 জন আটাইতকৈ প্ৰভাৱশালী লোক (100 Most Influential People in the World) হিচাপেও স্বীকৃতি দিছিল।
উৰ্জিৎ পেটেল (Urjit Patel):
উৰ্জিত পেটেল ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ 24 সংখ্যক গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 2016 চনৰ পৰা 2018 চনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। মুদ্ৰানীতিৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁৰ সতৰ্ক দৃষ্টিভংগীৰ বাবে তেওঁ পৰিচিত আছিল। তেওঁৰ কাৰ্যকালত পেটেলে বিমুদ্ৰাকৰণ (Demonetization)ৰ ৰূপায়ণৰ তদাৰক কৰিছিল আৰু বিত্তীয় স্থিতিশীলতা বজাই ৰখাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল। ব্যক্তিগত কাৰণত তেওঁ গৱৰ্ণৰ পদৰ পৰা পদত্যাগ কৰিছিল।
শক্তিকান্ত দাস (Shaktikanta Das):
শক্তিকান্ত দাস ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ 25 সংখ্যক গৱৰ্ণৰ আছিল আৰু তেওঁ 2018 চনৰ পৰা 2024 চনলৈ কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ইয়াৰ পূৰ্বে তেওঁ বিত্ত মন্ত্ৰালয়ৰ অৰ্থনৈতিক পৰিক্ৰমা সচিব আৰু ৰাজহ সচিব হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। নিজৰ কাৰ্যকালত দাসে আৰ্থিক স্থিতিশীলতা বজাই ৰখা আৰু অৰ্থনৈতিক বিকাশৰ সমৰ্থনত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি ক’ভিড-১৯ (COVID-19) মহামাৰীয়ে সৃষ্টি কৰা প্ৰত্যাহ্বানসমূহৰ মাজেৰে ৰিজাৰ্ভ বেংকক নেতৃত্ব দিছিল। তেওঁ বৈদেশিক মুদ্ৰাৰ মজুত (Foreign Exchange Reserves) গঢ়ি তোলাৰ ব্যৱস্থা ৰূপায়ণ কৰিছিল আৰু আধুনিক ডিজিটেল পেমেণ্ট ব্যৱস্থা (Modern Digital Payments System)ৰ বিকাশৰ পোষকতা কৰিছিল।
সঞ্জয় মালহোত্ৰা (Sanjay Malhotra):
সঞ্জয় মালহোত্ৰা ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ 26 সংখ্যক আৰু বৰ্তমানৰ গৱৰ্ণৰ (Current Governor of the Reserve Bank of India) আৰু তেওঁ 2024 চনৰ 11 ডিচেম্বৰৰ পৰা কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰিছে। তিনি বছৰীয়া কাৰ্যকালৰ বাবে তেওঁক নিযুক্তি দিয়া হৈছে। এই ভূমিকাৰ পূৰ্বে তেওঁ ভাৰত চৰকাৰৰ বিত্ত মন্ত্ৰালয়ত ৰাজহ সচিব হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ 1990 চনৰ ৰাজস্থান কেডাৰৰ এজন ভাৰতীয় প্ৰশাসনিক সেৱাৰ বিষয়া।
- See Also -
FAQ
ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ বৰ্তমানৰ গৱৰ্ণৰ সঞ্জয় মালহোত্ৰা (Sanjay Malhotra)।
ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ প্ৰথম গৱৰ্ণৰ আছিল ছাৰ অছবৰ্ণ স্মিথ (Sir Osborne Smith)।
বেনেগাল ৰামা ৰাউ (Benegal Rama Rau) ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ আটাইতকৈ দীৰ্ঘদিনীয়া গৱৰ্ণৰ হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল আৰু 1949 চনৰ পৰা 1957 চনলৈকে তেওঁ সেৱা আগবঢ়াইছিল।
ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ গৱৰ্ণৰ হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰা মনমোহন সিং ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল।
ক’ভিড-১৯ মহামাৰীৰ সময়ত ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ গৱৰ্ণৰ আছিল শক্তিকান্ত দাস (Shaktikanta Das)।
- Source -
- Wikipedia
- Reserve Bank of India
