ভাৰতৰ বেংকসমূহ : ভাৰতত বৃদ্ধিৰ সৱলীকৰণ।
ভাৰতৰ বেংকসমূহে ব্যক্তি, ব্যৱসায়ী আৰু চৰকাৰক বিত্তীয় সেৱা প্ৰদান কৰি দেশৰ অৰ্থনৈতিক উন্নয়নত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। ভাৰতৰ বেংকিং ব্যৱস্থা ৰাজহুৱা খণ্ডৰ বেংক, ব্যক্তিগত খণ্ডৰ বেংক, বিদেশী বেংক, আঞ্চলিক গ্ৰাম্য বেংক আৰু সমবায় বেংককে ধৰি বিভিন্ন ধৰণৰ বেংকেৰে গঠিত। ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকে (Reserve Bank of India) কেন্দ্ৰীয় বেংক হিচাপে কাম কৰি বেংকিং খণ্ডক নিয়ন্ত্ৰণ আৰু তদাৰক কৰি বিত্তীয় স্থিতিশীলতা আৰু গ্ৰাহক সুৰক্ষা নিশ্চিত কৰে। এই বেংকসমূহৰ শাখা আৰু এটিএমৰ বিস্তৃত নেটৱৰ্ক আছে যি দেশৰ আৰ্থিক প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণৰ বাবে চেভিংছ একাউণ্ট, ঋণ, ক্ৰেডিট আৰু বিনিয়োগৰ দৰে সেৱা আগবঢ়ায়।
ভাৰতৰ ৰাজহুৱা খণ্ডৰ বেংকসমূহ (Public Sector Banks in India):
পঞ্জাৱ নেচনেল বেংক (Punjab National Bank):
পঞ্জাব নেচনেল বেংক হৈছে নতুন দিল্লীত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা এক ভাৰতীয় ৰাজহুৱা খণ্ডৰ বেংক। 1894 চনৰ মে’ মাহত প্ৰতিষ্ঠা হোৱা এই বেংকটো ব্যৱসায়ৰ পৰিমাণৰ ভিত্তিত ভাৰতৰ দ্বিতীয় বৃহত্তম ৰাজহুৱা খণ্ডৰ বেংক। বেংকটোৱে 12,248 টা শাখা আৰু 13 হাজাৰতকৈ অধিক এটিএমৰ বিস্তৃত নেটৱৰ্কৰ জৰিয়তে 18 কোটিৰো অধিক গ্ৰাহকক সেৱা আগবঢ়ায়। 2024 চনৰ মতে ইয়াৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ হৈছে প্ৰায় 15.61 লাখ কোটি টকা আৰু ইয়াৰ কৰ্মচাৰী প্ৰায় 1,02,349 জন।
বেংক অৱ ইণ্ডিয়া (Bank of India):
বেংক অৱ ইণ্ডিয়া হৈছে মুম্বাইৰ বান্দ্ৰা কুৰ্লা কমপ্লেক্সত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা এক ভাৰতীয় ৰাজহুৱা খণ্ডৰ বেংক। 1906 চনৰ 7 ছেপ্টেম্বৰত প্ৰতিষ্ঠা হোৱা এই সংস্থাটো 1969 চনত ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণৰ পিছৰে পৰা ভাৰত চৰকাৰৰ মালিকানাধীন। এই বেংকটোৱে 22 টা বহিঃৰাজ্যৰ শাখাকে ধৰি সমগ্ৰ ভাৰত আৰু বিদেশত 5,139 টাতকৈও অধিক শাখা আৰু 8,166 টা এটিএমৰ সহায়ত সেৱা আগবঢ়ায়। 2023 চনৰ হিচাপত ইয়াৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ প্ৰায় 8.1 লাখ কোটি টকা আৰু ইয়াত প্ৰায় 50,944 জন লোকে কাম কৰি আছে।
কানাৰা বেংক (Canara Bank):
কেনাৰা বেংক হৈছে কৰ্ণাটকৰ বেংগালুৰুত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা ভাৰতীয় ৰাজহুৱা খণ্ডৰ এটা প্ৰধান বেংক। 1906 চনৰ জুলাই মাহত মাংগালুৰুত আম্মেম্বাল চুব্বা ৰাও পাই (Ammembal Subba Rao Pai)য়ে প্ৰতিষ্ঠা কৰা এই বেংকটো 1969 চনত ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ কৰা হয়। সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষতে কেনাৰা বেংকৰ 9,658 টা শাখা আৰু 12,191 টা এটিএমৰ বিস্তৃত নেটৱৰ্ক আছে। বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ প্ৰায় 15.35 লাখ কোটি টকা আৰু ইয়াৰ মুঠ কৰ্মচাৰী প্ৰায় 82,519 জন।
ইণ্ডিয়ান বেংক (Indian Bank):
ইণ্ডিয়ান বেংক হৈছে তামিলনাডুৰ চেন্নাইত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা ভাৰতীয় ৰাজহুৱা খণ্ডৰ এটা প্ৰধান বেংক। 1907 চনৰ 15 আগষ্টত এম চি টি এম চিদাম্বৰম চেত্তিয়াৰে (M. Ct. M. Chidambaram Chettyar) প্ৰতিষ্ঠা কৰা এই বেংকটো 1969 চনত ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ কৰা হয়। ইণ্ডিয়ান বেংকে সমগ্ৰ ভাৰততে 4700 টা শাখা আৰু 5500 টা এটিএমৰ বিস্তৃত নেটৱৰ্কৰ জৰিয়তে 8 কোটিৰো অধিক গ্ৰাহকক সেৱা আগবঢ়ায়। বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ প্ৰায় 7.1 লাখ কোটি টকা আৰু ইয়াৰ মুঠ কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা প্ৰায় 28 হাজাৰ।
বেংক অৱ বৰোদা (Bank of Baroda):
বেংক অৱ বৰোডা হৈছে গুজৰাটৰ বদোদৰাত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা ভাৰতীয় ৰাজহুৱা খণ্ডৰ আগশাৰীৰ বেংক। 1908 চনৰ 20 জুলাইত মহাৰাজা ছায়াজিৰাও গেকৱাদ তৃতীয় (Maharaja Sayajirao Gaekwad III)ই প্ৰতিষ্ঠা কৰা এই বেংকটোৰ 1969 চনত ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ কৰা হয়। 2024 চনলৈকে বেংকটোৱে সমগ্ৰ ভাৰতৰ লগতে বিদেশতো সৰ্বমুঠ 8,500 শাখা আৰু 10,000 এটিএমৰ বিস্তৃত নেটৱৰ্কৰ জৰিয়তে 12 কোটিতকৈ অধিক গ্ৰাহকক সেৱা আগবঢ়াইছে। ইয়াৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ প্ৰায় 16.54 লাখ কোটি আৰু ইয়াত প্ৰায় 80,000 লোকে কৰ্মসংস্থাপন লাভ কৰে।
পঞ্জাৱ আৰু সিন্দ বেংক (Punjab and Sind Bank):
পঞ্জাব এণ্ড সিন্ধ বেংক হৈছে নতুন দিল্লীত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা ভাৰতীয় ৰাজহুৱা খণ্ডৰ বেংক। 1908 চনৰ 24 জুনত লালা লাজপত ৰায় (Lala Lajpat Rai)কে ধৰি উল্লেখযোগ্য ভাৰতীয় নেতাসকলে প্ৰতিষ্ঠা কৰা এই বেংকটো 1980 চনত ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ কৰা হয়। 2024 চনৰ মাৰ্চ মাহলৈকে পঞ্জাব এণ্ড চিণ্ড বেংকে 1,564 টা শাখা পৰিচালনা কৰিছে আৰু ইয়াৰ পঞ্জাব ৰাজ্যতে 635 টা শাখা আছে। বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ প্ৰায় 1.21 লাখ কোটি আৰু ইয়াত প্ৰায় 10 হাজাৰ লোকে কৰ্মসংস্থাপন লাভ কৰিছে।
ভাৰতীয় কেন্দ্ৰীয় বেংক (Central Bank of India):
ভাৰতীয় কেন্দ্ৰীয় বেংক হৈছে মহাৰাষ্ট্ৰৰ মুম্বাইত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা ভাৰতীয় ৰাজহুৱা খণ্ডৰ এটা বিশিষ্ট বেংক। 1911 চনৰ 21 এপ্ৰিলত ছাৰ সোৰবজী পোচখানাৱালা (Sir Sorabji Pochkhanawala)ই প্ৰতিষ্ঠা কৰা এই বেংকটো 1969 চনত ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ কৰা হয়। 2024 চনলৈকে ভাৰতীয় কেন্দ্ৰীয় বেংকে সমগ্ৰ ভাৰততে 4,500 শাখা আৰু 5,000 এটিএমৰ বিস্তৃত নেটৱৰ্কৰ জৰিয়তে 5 কোটিৰো অধিক গ্ৰাহকক সেৱা আগবঢ়াইছে। বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ প্ৰায় 3.69 লাখ কোটি টকা আৰু ইয়াত প্ৰায় 25 হাজাৰ লোকে কৰ্মসংস্থাপন লাভ কৰিছে।
ইউনিয়ন বেংক অৱ ইণ্ডিয়া (Union Bank of India):
ইউনিয়ন বেংক অৱ ইণ্ডিয়া হৈছে মহাৰাষ্ট্ৰৰ মুম্বাইত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা ভাৰতীয় ৰাজহুৱা খণ্ডৰ এটা বিশিষ্ট বেংক। 1919 চনৰ 11 নৱেম্বৰত প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয় আৰু 1969 চনত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ কৰা হয়। 2023 চনলৈকে ভাৰতীয় ইউনিয়ন বেংকে 8,500 ঘৰুৱা শাখা, 10 হাজাৰ এটিএম আৰু 18 হাজাৰ ব্যৱসায়িক সংবাদদাতা পইণ্টৰ বিস্তৃত নেটৱৰ্কৰ জৰিয়তে 15.3 কোটিতকৈ অধিক গ্ৰাহকক সেৱা আগবঢ়াইছে। 2022 চনৰ হিচাপত ইউনিয়ন বেংকৰ মুঠ সম্পত্তি প্ৰায় 13.91 লাখ কোটি টকা আৰু ইয়াৰ মুঠ কৰ্মচাৰী প্ৰায় 76,700 জন।
বেংক অৱ মহাৰাষ্ট্ৰ (Bank of Maharashtra):
বেংক অৱ মহাৰাষ্ট্ৰ হৈছে পুনেত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা ভাৰতীয় ৰাজহুৱা খণ্ডৰ এটা বিশিষ্ট বেংক। 1935 চনৰ 16 ছেপ্টেম্বৰত ভি জি কেলে আৰু ডি কে সাথে প্ৰতিষ্ঠা কৰা এই বেংকটো 1969 চনত ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ কৰা হয়। 2024 চনৰ মাৰ্চ মাহলৈকে বেংক অৱ মহাৰাষ্ট্ৰই 2,263 টা শাখাৰ বিস্তৃত নেটৱৰ্কৰ জৰিয়তে 3 কোটিতকৈ অধিক গ্ৰাহকক সেৱা আগবঢ়াইছে। বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ প্ৰায় 1.84 লাখ কোটি টকা আৰু ইয়াত প্ৰায় 13,499 জন লোকে কাম কৰে।
ইণ্ডিয়ান অভাৰচিজ বেংক (Indian Overseas Bank):
ইণ্ডিয়ান অভাৰচিজ বেংক হৈছে তামিলনাডুৰ চেন্নাইত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা ভাৰতীয় ৰাজহুৱা খণ্ডৰ এটা প্ৰধান বেংক। 1937 চনৰ 5 ফেব্ৰুৱাৰীত এম চি টি এম চিদাম্বৰম চেত্তিয়াৰে প্ৰতিষ্ঠা কৰা বেংকটোৰ 1969 চনত ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ কৰা হয়। প্ৰায় 18 হাজাৰ কৰ্মচাৰী থকা এই বেংকটোৱে সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষত 4 হাজাৰৰো অধিক শাখাৰ দ্বাৰা সেৱা আগবঢ়ায়। 2024 চনৰ অনুসৰি ইণ্ডিয়ান অভাৰচিজ বেংকৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ হৈছে প্ৰায় 2.74 লাখ কোটি টকা।
ইউকো বেংক (UCO Bank):
ইউকো বেংক হৈছে পশ্চিম বংগৰ কলকাতাত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা ভাৰতীয় ৰাজহুৱা খণ্ডৰ বেংক। 1943 চনৰ 6 জানুৱাৰীত জি.ডি.বিৰ্লাই (G.D. Birla) প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল আৰু 1969 চনত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ কৰা হৈছিল। প্ৰায় 21,456 জন লোকক নিয়োজিত কৰা এই বেংকটোৱে সমগ্ৰ ভাৰততে 3,230 টাতকৈও অধিক শাখাৰ সৈতে সেৱা আগবঢ়ায়। 2024 চনৰ হিচাপ অনুসৰি ইউকো বেংকৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ হৈছে প্ৰায় 2.53 লাখ কোটি টকা।
ভাৰতীয় ষ্টেট বেংক (State Bank of India):
ভাৰতীয় ষ্টেট বেংক হৈছে ভাৰতৰ সৰ্ববৃহৎ ৰাজহুৱা খণ্ডৰ বেংক (Largest Public Sector Bank in India) যাৰ মুখ্য কাৰ্যালয় মহাৰাষ্ট্ৰৰ মুম্বাইত অৱস্থিত। 1955 চনৰ 1 জুলাইত ইম্পেৰিয়েল বেংক অৱ ইণ্ডিয়াক (Imperial Bank of India) আন কেইবাটাও বেংকৰ সৈতে একত্ৰীকৰণৰ জৰিয়তে ভাৰতীয় ষ্টেট বেংকৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল। বেংকটোৱে সমগ্ৰ ভাৰততে 63,580 টা শাখা আৰু 22,542 টা এটিএমৰ বিস্তৃত নেটৱৰ্কৰ জৰিয়তে 50 কোটিৰো অধিক গ্ৰাহকক সেৱা আগবঢ়ায়। ইয়াৰ ওপৰিও ইয়াৰ 29 খন দেশত 241 টা শাখা আছে। 2024 চনৰ মাৰ্চ মাহলৈকে এছ বি আইৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ প্ৰায় 67.33 লাখ কোটি টকা আৰু মুঠ কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা প্ৰায় 2,32,296 জন।
ভাৰতত ব্যক্তিগত খণ্ডৰ বেংকসমূহ (Private Sector Banks in India):
চিটি ইউনিয়ন বেংক (City Union Bank):
তামিলনাডুৰ কুম্বাকোনামত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা চিটি ইউনিয়ন বেংক 1904 চনত প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল। 2024 চনৰ মতে বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ 70 হাজাৰ কোটি টকা আৰু মুঠ কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা হৈছে 7,188 জন। ইয়াৰ সমগ্ৰ ভাৰততে 800 টা শাখা আৰু 1,200 টা এটিএমৰ নেটৱৰ্ক আছে।
কাৰুৰ ব্যাস্য বেংক (Karur Vysya Bank):
তামিলনাডুৰ কাৰুৰত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা কাৰুৰ ব্যাস্য বেংক 1916 চনত প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল। বেংকটোৰ প্ৰায় 831 টা শাখা আৰু 1,650 টা এটিএম আছে। 2024 চনৰ মতে বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ এক লাখ কোটি টকা আৰু ইয়াত মুঠ 9,085 জন কৰ্মচাৰী আছে।
চি এছ বি বেংক (CSB Bank):
কেৰালাৰ থ্ৰিছুৰত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা চি এছ বি বেংক 1920 চনৰ 26 নৱেম্বৰত প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল। বেংকটোৰ সমগ্ৰ ভাৰততে 785 টাতকৈও অধিক শাখা আৰু 746 টাতকৈও অধিক এটিএম আছে। 2021 চনৰ হিচাপ অনুসৰি চি এছ বি বেংকৰ মুঠ সম্পত্তি 23,337 কোটি আৰু 8,180 জন কৰ্মচাৰী আছে।
তামিলনাড মাৰ্কেন্টাইল বেংক (Tamilnad Mercantile Bank):
তামিলনাড মাৰ্কেন্টাইল বেংকৰ মুখ্য কাৰ্যালয় তামিলনাডুৰ থুথুকুডিত অৱস্থিত আৰু ইয়াৰ 1921 চনত প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল। ইয়াৰ সমগ্ৰ ভাৰততে 509 টা শাখা, 12 টা আঞ্চলিক কাৰ্যালয় আৰু 1,151 টা এটিএমৰ নেটৱৰ্ক আছে। ইয়াৰ মুঠ সম্পত্তি 97 হাজাৰ কোটি টকা আৰু মুঠ কৰ্মচাৰী 4,628 জন।
নৈনিতাল বেংক (Nainital Bank):
উত্তৰাখণ্ডৰ নৈনিতালত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা নৈনিতাল বেংক 1922 চনত প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল। ই হৈছে বেংক অৱ বৰোডাৰ এক সহযোগী প্ৰতিষ্ঠান। উত্তৰ প্ৰদেশ আৰু উত্তৰাখণ্ডলৈ সম্প্ৰসাৰণ কৰা এই বেংকটোৰ মাত্ৰ 170 টা শাখা আছে। 2024 চনৰ হিচাপ অনুসৰি নৈনীতাল বেংকৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ 769 কোটি টকা আৰু কৰ্মচাৰী 800 জন।
কৰ্ণাটক বেংক (Karnataka Bank):
কৰ্ণাটকৰ মংগালুৰুত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা কৰ্ণাটক বেংক 1924 চনত প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল। 2024 চনৰ মতে বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ 99 হাজাৰ কোটি টকা আৰু কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা প্ৰায় 8,652 জন। ইয়াৰ 915 টা শাখা আৰু 1,188 টা এটিএমৰ নেটৱৰ্ক আছে।
ধনলক্ষ্মী বেংক (Dhanlaxmi Bank):
কেৰালাৰ থ্ৰিছুৰত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা ধনলাক্ষ্মী বেংক 1927 চনৰ 14 নৱেম্বৰত প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল। 2024 চনৰ হিচাপ অনুসৰি বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ 15 হাজাৰ কোটি টকা আৰু কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা প্ৰায় 1,686 জন।
দক্ষিণ ভাৰতীয় বেংক (South Indian Bank):
কেৰালাৰ থ্ৰিছুৰত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা চাউথ ইণ্ডিয়ান বেংক 1929 চনত প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল। 2024 চনৰ হিচাপ অনুসৰি বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ 1.07 লাখ কোটি টকা আৰু কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা প্ৰায় 13,116 জন। বেংকটোৰ 948 টা বেংকিং আউটলেট আৰু 1,322 টা এটিএমৰ নেটৱৰ্ক আছে।
ডিচিবি বেংক (DCB Bank):
মহাৰাষ্ট্ৰৰ মুম্বাইত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা ডিচিবি বেংক 1930 চনত প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল। ইয়াৰ সমগ্ৰ ভাৰততে 451 টা শাখা আছে। 2024 চনৰ মতে বেংকটোৰ মুঠ কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা প্ৰায় 11,325 জন।
ফেডাৰেল বেংক (Federal Bank):
কেৰেলাৰ আলুভাত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা ফেডাৰেল বেংক 1931 চনত প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল। সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষতে বেংকটোৰ 1,518 টা শাখা আৰু 2,042 টা এটিএম আছে। 2024 চনৰ হিচাপ অনুসৰি বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ 3.08 লাখ কোটি টকা আৰু কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা প্ৰায় 15,200 জন।
জম্মু আৰু কাশ্মীৰ বেংক (Jammu & Kashmir Bank):
জম্মু আৰু কাশ্মীৰৰ শ্ৰীনগৰত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা জম্মু এণ্ড কাশ্মীৰ বেংক 1938 চনৰ 1 অক্টোবৰত প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল। 2024 চনৰ হিচাপ অনুসৰি বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ 1.45 লাখ কোটি টকা আৰু কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা প্ৰায় 12,307 জন। বেংকটোৰ 1,001 টা শাখা আৰু 1,388 টা এটিএমৰ নেটৱৰ্ক আছে।
আৰ বি এল বেংক (RBL Bank):
1943 চনত প্ৰতিষ্ঠা হোৱা আৰ বি এল বেংকৰ মুখ্য কাৰ্যালয় মহাৰাষ্ট্ৰৰ মুম্বাইত অৱস্থিত। ইয়াৰ 28 খন ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলত 545 টা শাখা আৰু 395 টা এটিএমৰ নেটৱৰ্ক আছে। 2024 চনৰ হিচাপ অনুসৰি বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ 1.38 লাখ কোটি টকা আৰু কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা প্ৰায় 12,473 জন।
আইডিবিআই বেংক (IDBI Bank):
মহাৰাষ্ট্ৰৰ মুম্বাইত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা আইডিবিআই বেংক 1964 চনত প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল। 2024 চনৰ হিচাপ অনুসৰি বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ 3.64 লাখ কোটি টকা আৰু কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা প্ৰায় 20,078 জন। সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষত আইডিবিআই বেংকৰ প্ৰায় 3,600 টা শাখা আৰু 5,500 টা এটিএম আছে।
এক্সিছ বেংক (Axis Bank):
মহাৰাষ্ট্ৰৰ মুম্বাইত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা এক্সিছ বেংক 1993 চনত প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল। ইয়াৰ সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষতে 4,800 টা শাখা আৰু 12 হাজাৰ এটিএম আছে। 2024 চনৰ মতে বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ হৈছে 15.18 লাখ কোটি টকা আৰু ইয়াৰ 78 হাজাৰ কৰ্মচাৰী আছে।
এইচ ডি এফ চি বেংক (HDFC Bank):
1994 চনত প্ৰতিষ্ঠা হোৱা এইচ ডি এফ চি বেংকৰ মুখ্য কাৰ্যালয় মুম্বাইত অৱস্থিত আৰু ই ভাৰতৰ সৰ্ববৃহৎ ব্যক্তিগত খণ্ডৰ বেংক (Largest Private Sector Banks in India)। সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষতে ইয়াৰ 7,821 টা শাখা আৰু 19,727 টা এ টি এম আছে। বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ 40.30 লাখ কোটি টকা আৰু ইয়াৰ মুঠ কৰ্মচাৰী হৈছে 2,13,527 জন।
আইচিআইচিআই বেংক (ICICI Bank):
মহাৰাষ্ট্ৰৰ মুম্বাইত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা আইচিআইচিআই বেংক 1955 চনৰ 5 জানুৱাৰীত প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল। সমগ্ৰ ভাৰততে ইয়াৰ 6,613 টা শাখা আছে আৰু ইয়াৰ মুঠ কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা হৈছে 1,35,900 জন। 2024 চনৰ হিচাপত বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ 23.64 লাখ কোটি টকা।
ইণ্ডাচ ইণ্ড বেংক (IndusInd Bank):
মহাৰাষ্ট্ৰৰ মুম্বাইত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা ইণ্ডুছইণ্ড বেংক 1994 চনৰ এপ্ৰিল মাহত প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল। সমগ্ৰ ভাৰততে ইয়াৰ 3,040 টা শাখা আৰু 3,011 টা এটিএমৰ নেটৱৰ্ক আছে। 2024 চনৰ হিচাপ অনুসৰি বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ 5.15 লাখ কোটি টকা আৰু কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা প্ৰায় 45,637 জন।
কোটাক মহিন্দ্ৰ বেংক (Kotak Mahindra Bank):
মহাৰাষ্ট্ৰৰ মুম্বাইত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা কোটক মহিন্দ্ৰা বেংক 2003 চনত প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল। 2024 চনৰ মতে বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ 7.67 লাখ কোটি টকা আৰু কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা প্ৰায় 1,16,000 জন। সমগ্ৰ ভাৰততে ইয়াৰ 1,869 টা শাখা আৰু 3,239 টা এটিএমৰ নেটৱৰ্ক আছে
য়েছ বেংক (Yes Bank):
মহাৰাষ্ট্ৰৰ মুম্বাইত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা য়েছ বেংক 2004 চনত প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল। 2024 চনৰ হিচাপ অনুসৰি বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ 4.05 লাখ কোটি টকা আৰু কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা প্ৰায় 28,001 জন। সমগ্ৰ ভাৰততে ইয়াৰ 1,234 টা শাখা আৰু 2,000 টা এটিএমৰ নেটৱৰ্ক আছে।
বন্ধন বেংক (Bandhan Bank):
পশ্চিম বংগৰ কলকাতাত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা বন্ধন বেংক 2015 চনত প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল। 2024 চনৰ হিচাপ অনুসৰি সমগ্ৰ ভাৰতত মুঠ 487 টা এটিএমৰ সৈতে 1,147 টা শাখা আৰু 4,163 টা বেংকিং ইউনিট আছে। ইয়াৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ প্ৰায় 1.78 লাখ কোটি টকা আৰু কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা প্ৰায় 79,900 জন।
আইডিএফচি ফাৰ্ষ্ট বেংক (IDFC First Bank):
মহাৰাষ্ট্ৰৰ মুম্বাইত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা আইডিএফচি ফাৰ্ষ্ট বেংক 2015 চনত প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল। 2024 চনৰ মতে বেংকটোৰ মুঠ সম্পত্তিৰ পৰিমাণ 2.96 কোটি টকা আৰু কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা প্ৰায় 41,141 জন। সমগ্ৰ ভাৰততে ইয়াৰ 944 টা শাখা আৰু 1,164 টা এটিএমৰ নেটৱৰ্ক আছে।
ভাৰতত আঞ্চলিক গ্ৰাম্য বেংকসমূহ (Regional Rural Banks in India):
অসম গ্ৰাম্য উন্নয়ন বেংক (Assam Gramin Vikash Bank):
অসম গ্ৰামীণ বিকাশ বেংকৰ মুখ্য কাৰ্যালয় অসমৰ গুৱাহাটীত আছে আৰু ইয়াক 2006 চনৰ 16 জানুৱাৰীত প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল। 2024 চনৰ মতে অসম গ্ৰামীণ বিকাশ বেংকৰ সমগ্ৰ অসমতে 473 টা শাখা আছে।
সামৰণি (Conclusion):
ভাৰতৰ বেংকিং খণ্ড অৰ্থনীতিৰ এক মূল শিলাস্তম্ভ যিয়ে অত্যাৱশ্যকীয় বিত্তীয় সেৱা প্ৰদান আৰু বৃদ্ধিৰ সূচনা কৰে। ৰাজহুৱা খণ্ডৰ বেংকৰ আধিপত্য আৰু ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ দ্বাৰা নিয়ন্ত্ৰিত এই খণ্ডই সুলভতা আৰু কাৰ্যক্ষমতা বৃদ্ধিৰ বাবে ডিজিটেল উন্নতিক আকোৱালি লৈছে। চলি থকা উদ্ভাৱন আৰু বিত্তীয় অন্তৰ্ভুক্তিৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়াৰ লগে লগে ভাৰতত বেংকিংৰ ভৱিষ্যত আশাব্যঞ্জক দেখা গৈছে, যাৰ লক্ষ্য হৈছে সমাজৰ সকলো শ্ৰেণীক ফলপ্ৰসূভাৱে সেৱা আগবঢ়োৱা।
- See Also -
FAQ
বেংক হৈছে এটা বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠান যিয়ে জমা ধন গ্ৰহণ কৰে, ঋণ প্ৰদান কৰে আৰু অৰ্থনীতিত ধনৰ প্ৰবাহ নিশ্চিত কৰি বিভিন্ন বিত্তীয় সেৱা আগবঢ়ায়।
2024 চনৰ হিচাপত ভাৰতত 12 টা ৰাজহুৱা খণ্ডৰ বেংক আছে।
2024 চনৰ হিচাপত ভাৰতত 21 টা ব্যক্তিগত খণ্ডৰ বেংক আছে।
ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকে (Reserve Bank of India) ভাৰতৰ বেংকসমূহ নিয়ন্ত্ৰণ আৰু তদাৰক কৰে।
- Source -
- Wikipedia
