ভাৰতৰ ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলসমূহ: এক চমু আভাস।
ভাৰতৰ ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল (Indian States and Union Territories) সমূহৰ প্ৰত্যেকৰে নিজস্ব সংস্কৃতি, ইতিহাস আৰু ভূগোল আছে। জম্মু-কাশ্মীৰৰ বৰফেৰে আবৃত পাহাৰৰ পৰা আৰম্ভ কৰি আন্দামান আৰু নিকোবৰ দ্বীপপুঞ্জৰ বালিচহীয়া বিললৈকে ভাৰতৰ ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলসমূহে ভ্ৰমণকাৰী আৰু স্থানীয় লোকসকলৰ বাবে একেদৰেই অভিজ্ঞতাৰ সমৃদ্ধি প্ৰদান কৰে। 130 কোটিতকৈ অধিক লোকৰ জনসংখ্যাৰে ভাৰত এখন বিশাল আৰু মনোমোহা দেশ, য’ত বহুত কিবাকিবি অন্বেষণ কৰিবলগীয়া আছে।
ভাৰতৰ ৰাজ্যসমূহ (List of States in India) -
অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ (Andhra Pradesh):
দক্ষিণ-পূব ভাৰতত অৱস্থিত অন্ধ্ৰ প্ৰদেশৰ আয়তন 1,62,975 বৰ্গ কিলোমিটাৰ আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 4,95,77,103 জন (2011)। ৰাজ্যখনৰ ৰাজধানী অমৰাৱতী (Amaravati) আৰু বিশাখাপট্টনম (Visakhapatnam) ইয়াৰ বৃহত্তম চহৰ। অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ 26 খন জিলাত বিভক্ত।
অৰুণাচল প্ৰদেশ (Arunachal Pradesh):
উত্তৰ-পূব ভাৰতত অৱস্থিত অৰুণাচল প্ৰদেশৰ আয়তন 83,743 বৰ্গ কিলোমিটাৰ আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 13,82,611 জন (2011)। অৰুণাচলৰ ৰাজধানী তথা সৰ্ববৃহৎ চহৰ ইটানগৰ (Itanagar)। ৰাজ্যখনত মুঠ 26 খন জিলা আছে।
অসম (Assam):
অসম উত্তৰ-পূব ভাৰতত অৱস্থিত, ইয়াৰ আয়তন প্ৰায় 78,438 বৰ্গ কিলোমিটাৰ। ৰাজধানী দিছপুৰ (Dispur) আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ গুৱাহাটী (Guwahati)। 2011 চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি অসমৰ জনসংখ্যা 3,11,69,272 জন (2011) আৰু ৰাজ্যখনত মুঠ 31 খন জিলা আছে।
বিহাৰ (Bihar):
বিহাৰ পূব ভাৰতৰ 94,163 বৰ্গ কিলোমিটাৰ এলেকা থকা এখন ৰাজ্য, ইয়াৰ জনসংখ্যা 10,40,99,452 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ পাটনা (Patna)। ৰাজ্যখন 38 খন জিলাত ভাগ কৰা হৈছে।
ছত্তীশগড় (Chhattisgarh):
চত্তীশগড় হৈছে মধ্য ভাৰতৰ 1,35,192 বৰ্গ কিলোমিটাৰ এলেকা বিস্তৃত এখন ৰাজ্য। ইয়াৰ জনসংখ্যা 2,94,36,231 জন (2011)। ছত্তীশগড়ৰ ৰাজধানী আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ হৈছে ৰায়পুৰ (Raipur)। ৰাজ্যখন 33 খন জিলাত বিভক্ত।
গোৱা (Goa):
পশ্চিম উপকূলৰ 3,702 বৰ্গ কিলোমিটাৰ এলেকা থকা ভাৰতৰ আটাইতকৈ সৰু ৰাজ্য গোৱা। ইয়াৰ জনসংখ্যা 14,58,545 জন (2011)। গোৱাৰ ৰাজধানী পানাজী (Panaji) আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ ভাস্কো দা গামা (Vasco da Gama)। গোৱাক উত্তৰ গোৱা (North Goa) আৰু দক্ষিণ গোৱা (South Goa) নামৰ দুখন জিলাত ভাগ কৰা হৈছে।
গুজৰাট (Gujarat):
গুজৰাট পশ্চিম ভাৰতত অৱস্থিত পঞ্চম বৃহত্তম ৰাজ্য আৰু ইয়াৰ আয়তন 1,96,024 বৰ্গ কিলোমিটাৰ। ৰাজধানী গান্ধীনগৰ (Gandhinagar) আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ আহমেদাবাদ (Ahmedabad)। 6,04,39,692 জন (2011) জনসংখ্যাৰে গুজৰাট মুঠ 33 খন জিলাত বিভক্ত।
হাৰিয়ানা (Haryana):
উত্তৰ ভাৰতত অৱস্থিত হাৰিয়ানাত 44,212 বৰ্গ কিলোমিটাৰ বিস্তৃত আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 2,53,51,462 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ চণ্ডীগড় (Chandigarh)। ৰাজ্যখন 22 খন জিলাত বিভক্ত।
হিমাচল প্ৰদেশ (Himachal Pradesh):
উত্তৰ ভাৰতৰ হিমালয়ত অৱস্থিত হিমাচল প্ৰদেশৰ বিস্তৃতি 55,673 বৰ্গ কিলোমিটাৰ আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 68,64,602 জন (2011)। ছিমলা (Shimla) ইয়াৰ ৰাজধানী আৰু আটাইতকৈ ডাঙৰ চহৰ। ৰাজ্যখন 12 খন জিলাত বিভক্ত।
ঝাৰখণ্ড (Jharkhand):
পূব ভাৰতত অৱস্থিত ঝাৰখণ্ডৰ বিস্তৃতি 79,716 বৰ্গ কিলোমিটাৰ আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 3,29,88,134 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ ৰাঁচী (Ranchi)। ৰাজ্যখন 24 খন জিলাত বিভক্ত।
কৰ্ণাটক (Karnataka):
দক্ষিণ ভাৰতত অৱস্থিত কৰ্ণাটক 1,91,791 বৰ্গ কিলোমিটাৰ বিস্তৃত আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 6,11,30,704 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী বেংগালুৰু (Bengaluru) এক প্ৰযুক্তিগত কেন্দ্ৰ আৰু ৰাজ্যখনৰ সৰ্ববৃহৎ চহৰ। কৰ্ণাটক 31 খন জিলাত বিভক্ত।
কেৰালা (Kerala):
দক্ষিণ-পশ্চিম ভাৰতৰ কেৰালা 38,863 বৰ্গ কিলোমিটাৰ বিস্তৃত আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 3,46,30,192 জন (2011)। ৰাজধানী তিৰুৱনন্তপুৰম (Thiruvananthapuram) আৰু আটাইতকৈ ডাঙৰ চহৰ কোচি (Kochi)। ৰাজ্যখন 14 খন জিলাত বিভক্ত।
মধ্য প্ৰদেশ (Madhya Pradesh):
মধ্য ভাৰতত অৱস্থিত মধ্য প্ৰদেশৰ 3,08,252 বৰ্গ কিলোমিটাৰ বিস্তৃত আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 7,26,26,809 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী ভোপাল (Bhopal) আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ ইন্দোৰ (Indore)। ৰাজ্যখন 53 খন জিলাত বিভক্ত।
মহাৰাষ্ট্ৰ (Maharashtra):
পশ্চিম ভাৰতৰ মহাৰাষ্ট্ৰৰ মাটিকালি 3,07,713 বৰ্গ কিলোমিটাৰ আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 11,23,74,333 জন (2011)। ৰাজধানী আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ মুম্বাই (Mumbai)। ৰাজ্যখন 36 খন জিলাত বিভক্ত।
মণিপুৰ (Manipur):
মণিপুৰ উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ এখন ৰাজ্য। ৰাজ্যখনৰ আয়তন 22,327 বৰ্গ কিলোমিটাৰ আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 28,55,794 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ ইম্ফল (Imphal)। মণিপুৰ 16 খন জিলাত বিভক্ত।
মেঘালয় (Meghalaya):
উত্তৰ-পূব ভাৰতত অৱস্থিত মেঘালয় প্ৰায় 22,429 বৰ্গ কিলোমিটাৰ বিস্তৃত আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 29,64,007 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ শ্বিলং (Shillong)। ৰাজ্যখন 12 খন জিলাত বিভক্ত।
মিজোৰাম (Mizoram):
উত্তৰ-পূব ভাৰতত অৱস্থিত মিজোৰামৰ আয়তন 21,081 বৰ্গ কিলোমিটাৰ আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 10,91,014 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ আইজল (Aizawl)। ৰাজ্যখন 11 খন জিলাত বিভক্ত।
নাগালেণ্ড (Nagaland):
উত্তৰ-পূব ভাৰতত অৱস্থিত নাগালেণ্ড 16,579 বৰ্গ কিলোমিটাৰ বিস্তৃত আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 19,80,602 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী কোহিমা (Kohima) আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ ডিমাপুৰ (Dimapur)। ৰাজ্যখন 16 খন জিলাত বিভক্ত।
ওড়িশা (Odisha):
ভাৰতৰ পূব উপকূলত অৱস্থিত ওড়িশা 1,55,707 বৰ্গ কিলোমিটাৰ বিস্তৃত আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 4,19,74,218 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ ভুৱনেশ্বৰ (Bhubaneswar)। ৰাজ্যখন 30 খন জিলাত বিভক্ত।
পঞ্জাৱ (Punjab):
উত্তৰ ভাৰতৰ পঞ্জাব 50,362 বৰ্গ কিলোমিটাৰ বিস্তৃত আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 2,77,43,338 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী চণ্ডীগড় (Chandigarh) আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ লুধিয়ানা (Ludhiana)। ৰাজ্যখন 23 খন জিলাত বিভক্ত।
ৰাজস্থান (Rajasthan):
উত্তৰ-পশ্চিম ভাৰতত অৱস্থিত ৰাজস্থানৰ আয়তন 3,42,239 বৰ্গ কিলোমিটাৰ আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 68,548,437 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী আৰু আটাইতকৈ ডাঙৰ চহৰখন হৈছে জয়পুৰ (Jaipur) যাক গোলাপী চহৰ (Pink City) বুলি জনা যায়। ৰাজ্যখন 50 খন জিলাত বিভক্ত।
ছিকিম (Sikkim):
উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ হিমালয়ত অৱস্থিত ছিকিম 7,096 বৰ্গ কিলোমিটাৰ বিস্তৃত আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 6,10,577 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ গেংটক (Gangtok)। ৰাজ্যখন 6 খন জিলাত বিভক্ত।
তামিলনাডু (Tamil Nadu):
দক্ষিণ ভাৰতত অৱস্থিত তামিলনাডুৰ আয়তন 1,30,060 বৰ্গ কিলোমিটাৰ আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 7,21,47,030 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ চেন্নাই (Chennai)। ৰাজ্যখন 38 খন জিলাত বিভক্ত।
তেলেংগানা (Telangana):
দক্ষিণ ভাৰতত অৱস্থিত তেলেংগানা 1,12,077 বৰ্গ কিলোমিটাৰ বিস্তৃত আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 3,50,03,674 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ হায়দৰাবাদ (Hyderabad)। ৰাজ্যখন 33 খন জিলাত বিভক্ত।
উত্তৰ প্ৰদেশ (Uttar Pradesh):
উত্তৰ ভাৰতত অৱস্থিত উত্তৰ প্ৰদেশৰ 2,40,928 বৰ্গ কিলোমিটাৰ বিস্তৃত আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 24,10,66,874 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী লক্ষ্ণৌ (Lucknow), আনহাতে সৰ্ববৃহৎ চহৰ কানপুৰ (Kanpur)। ৰাজ্যখন 75 খন জিলাত বিভক্ত।
উত্তৰাখণ্ড (Uttarakhand):
উত্তৰ ভাৰতৰ হিমালয়ত অৱস্থিত উত্তৰাখণ্ডৰ বিস্তৃতি 53,483 বৰ্গ কিলোমিটাৰ আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 1,00,86,292 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ ডেৰাডুন (Dehradun)। ৰাজ্যখন 13 খন জিলাত বিভক্ত।
পশ্চিম বংগ (West Bengal):
পূব ভাৰতত অৱস্থিত পশ্চিম বংগ 88,752 বৰ্গ কিলোমিটাৰ বিস্তৃত আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 9,13,47,736 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ কলকাতা (Kolkata)। ৰাজ্যখন 23 খন জিলাত বিভক্ত।
ভাৰতৰ কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলসমূহ (List of Union Territories in India)-
আন্দামান আৰু নিকোবৰ দ্বীপপুঞ্জ (Andaman and Nicobar Islands):
বংগ উপসাগৰত অৱস্থিত আন্দামান আৰু নিকোবৰ দ্বীপপুঞ্জৰ আয়তন 8,249 বৰ্গ কিলোমিটাৰ আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 3,80,520 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী আৰু আটাইতকৈ ডাঙৰ চহৰখন হৈছে প’ৰ্ট ব্লেয়াৰ (Port Blair)। ইয়াত 3 খন জিলা আছে।
চণ্ডীগড় (Chandigarh):
উত্তৰ ভাৰতৰ কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল চণ্ডীগড়ৰ বিস্তৃতি 114 বৰ্গ কিলোমিটাৰ আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 10,55,450 জন (2011)। এইখনেই ইয়াৰ ৰাজধানী আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ।
দাদৰা আৰু নগৰ হাভেলী আৰু দমন আৰু দিউ (Dadra and Nagar Haveli and Daman and Diu):
পশ্চিম ভাৰতৰ কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল দাদৰা আৰু নগৰ হাভেলী আৰু দমন আৰু দিউ প্ৰায় 603 বৰ্গ কিলোমিটাৰ বিস্তৃত আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 5,85,764 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ হৈছে দমন (Daman)। ইয়াত 3 খন জিলা আছে।
লক্ষদ্বীপ (Lakshadweep):
আৰব সাগৰত অৱস্থিত লক্ষদ্বীপৰ বিস্তৃতি 32.62 বৰ্গ কিলোমিটাৰ আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 64,473 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী কাৱৰাট্টি (Kavaratti) আৰু আটাইতকৈ ডাঙৰ চহৰ এণ্ড্ৰট (Andrott)।
দিল্লী (Delhi):
ভাৰতৰ ৰাজধানী দিল্লী 1,484 বৰ্গ কিলোমিটাৰ বিস্তৃত আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 1,67,87,941 জন (2011)। ই এখন চহৰ আৰু এটা কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল। দিল্লী 11 খন জিলাত বিভক্ত।
পুডুচেৰী (Puducherry):
ভাৰতৰ দক্ষিণ-পূব উপকূলত অৱস্থিত পুডুচেৰীৰ আয়তন 479 বৰ্গ কিলোমিটাৰ আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 13,94,467 জন (2011)। ইয়াৰ ৰাজধানী আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ হৈছে পণ্ডিচেৰী (Pondicherry)। ইয়াক চাৰিটা প্ৰশাসনিক অঞ্চলত বিভক্ত।
জম্মু-কাশ্মীৰ (Jammu and Kashmir):
উত্তৰ ভাৰতত অৱস্থিত জম্মু-কাশ্মীৰ 42,241 বৰ্গ কিলোমিটাৰ বিস্তৃত আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা 1,22,67,013 জন (2011)। ইয়াৰ গ্ৰীষ্মকালীন ৰাজধানী শ্ৰীনগৰ (Srinagar) আৰু শীতকালীন ৰাজধানী জম্মু (Jammu)। ইয়াক 20 খন জিলাত বিভক্ত কৰা হৈছে।
লাডাখ (Ladakh):
উত্তৰ ভাৰতত অৱস্থিত লাডাখৰ বিস্তৃতি 59,146 বৰ্গ কিলোমিটাৰ আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যা প্ৰায় 2,74,289 জন (2011)। ইয়াৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ চহৰৰ লগতে গ্ৰীষ্মকালীন ৰাজধানী লেহ (Leh) আৰু শীতকালীন ৰাজধানী কাৰ্গিল (Kargil)।
ওপৰত উল্লেখ কৰা ভাৰতীয় ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল (Indian States and Union Territories) সমূহে প্ৰাচীন মন্দিৰ (Ancient Temples)ৰ পৰা আৰম্ভ কৰি আধুনিক চহৰ (Modern Cities) আৰু প্ৰাকৃতিক দৃশ্যপট (Natural Landscapes) লৈকে সকলোৰে বাবে কিবা নহয় কিবা এটা আগবঢ়ায়।
FAQ
ভাৰতত 28 খন ৰাজ্য আছে।
ভাৰতত 8 টা কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল আছে।
ভাৰতৰ ৰাজধানী হৈছে নতুন দিল্লী।
ক্ষেত্ৰফলৰ হিচাপত ভাৰতৰ সৰ্ববৃহৎ ৰাজ্যখন হৈছে ৰাজস্থান।
ক্ষেত্ৰফলৰ হিচাপত ভাৰতৰ আটাইতকৈ সৰু ৰাজ্যখন হ’ল গোৱা।
ভাৰতৰ ভিতৰতে সৰ্বনিম্ন জনসংখ্যা থকা ৰাজ্যখন হৈছে ছিকিম।
কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল পুডুচেৰীৰ নিজাকৈ নিৰ্বাচিত চৰকাৰ আছে।
- Source -
- Wikipedia
