ড° সৰ্বপল্লী ৰাধাকৃষ্ণন : ভাৰতৰ এজন পণ্ডিত আৰু দাৰ্শনিক।
ড° সৰ্বপল্লী ৰাধাকৃষ্ণন (Dr. Sarvepalli Radhakrishnan) আছিল ভাৰতৰ এগৰাকী বিশিষ্ট দাৰ্শনিক, ৰাষ্ট্ৰনেতা আৰু শিক্ষাবিদ। তেওঁ 1952 চনৰ পৰা 1962 চনলৈ ভাৰতৰ প্ৰথম উপ-ৰাষ্ট্ৰপতি (First Vice President of India) হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। আৰু 1962 চনৰ পৰা 1967 চনলৈ ভাৰতৰ দ্বিতীয় ৰাষ্ট্ৰপতি (Second President of India) হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।
তেওঁ ভাৰতীয় দৰ্শন, বিশেষকৈ অদ্বৈত বেদান্ত (Advaita Vedanta) লৈ আগবঢ়োৱা অৱদানৰ বাবে বিখ্যাত। ইয়াৰ ওপৰিও তেওঁ হিন্দু ধৰ্মক পশ্চিমীয়া সমালোচনাৰ বিৰুদ্ধে ৰক্ষা কৰিছিল। শিক্ষাৰ শক্তিৰ প্ৰতি তেওঁৰ বিশ্বাসক সন্মান জনাই তেওঁৰ জন্মদিন অৰ্থাৎ 5 ছেপ্টেম্বৰ দিনটো ভাৰতত শিক্ষক দিৱস হিচাপে পালন কৰা হয়।
সৰ্বপল্লী ৰাধাকৃষ্ণনৰ প্ৰাথমিক জীৱন আৰু শিক্ষা (Early Life and Education of Sarvepalli Radhakrishnan) -
প্ৰাৰম্ভিক জীৱন (Early Life):
সৰ্বপল্লী ৰাধাকৃষ্ণনৰ জন্ম হৈছিল বৰ্তমানৰ তামিলনাডু ৰাজ্য়ৰ তিৰুভাল্লুৰ জিলাৰ এটা তেলেগু ব্ৰাহ্মণ পৰিয়ালত। তেওঁৰ জন্ম হৈছিল 1888 চনৰ 5 ছেপ্টেম্বৰত। তেওঁৰ পিতৃ আছিল সৰ্বপল্লী বীৰস্বামী (Sarvepalli Veeraswami) আৰু মাতৃ আছিল সীথাম্মা (Sithamma)। তেওঁ আছিল ছয় জন ভাই-ভনীৰ ভিতৰত চতুৰ্থ সন্তান। তেওঁৰ পিতৃ আছিল স্থানীয় জমিদাৰৰ সেৱাত থকা এজন ৰাজহ বিভাগৰ অধীনস্থ বিষয়া।
শিক্ষা (Education):
সৰ্বপল্লী ৰাধাকৃষ্ণনৰ প্ৰাথমিক শিক্ষা হৈছিল থিৰুটানীৰ কে ভি হাইস্কুলত। ইয়াৰ পিছত তেওঁ তিৰুপতিৰ হাৰ্মানছবাৰ্গ ইভানজেলিকেল লুথাৰিয়ান মিছন স্কুল আৰু ৱালাজাপেটৰ চৰকাৰী হাইছেকেণ্ডাৰী স্কুলত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল। হাইস্কুল শিক্ষা সমাপ্ত কৰাৰ পিছত তেওঁ ভেলোৰৰ ভূৰহিছ কলেজ (Voorhees College)ত পঢ়িছিল। তেওঁৰ শৈক্ষিক যাত্ৰাই এক উল্লেখযোগ্য ৰূপ লৈছিল যেতিয়া তেওঁ মাদ্ৰাজ খ্ৰীষ্টান কলেজত যোগদান কৰিছিল। ইয়াত তেওঁ দৰ্শনত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰিছিল।
মাদ্ৰাজ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ সৈতে ৰাধাকৃষ্ণনৰ সম্পৰ্ক আছিল গুৰুত্বপূৰ্ণ। বেদান্তৰ নৈতিকতা আৰু ইয়াৰ আধ্যাত্মিক পূৰ্বধাৰণা (The Ethics of the Vedanta and its Metaphysical Presuppositions) শীৰ্ষক তেওঁৰ স্নাতকোত্তৰ থিছিছখন মাত্ৰ 20 বছৰ বয়সতে অতিশয় প্ৰশংসিত আৰু প্ৰকাশ পাইছিল।
ব্যক্তিগত জীৱন (Personal Life):
সৰ্বপল্লী ৰাধাকৃষ্ণনে 1903 চনৰ মে’ মাহত শিৱকামুৰ সৈতে বিবাহপাশত আবদ্ধ হয়। সেই সময়ত ৰাধাকৃষ্ণনৰ বয়স আছিল 16 বছৰ আৰু শিৱকামুৰ বয়স আছিল 10 বছৰ। তেওঁৰ পৰিয়ালে পৰম্পৰা অনুসৰি বিবাহৰ ব্যৱস্থা কৰিছিল৷ তেওঁলোকৰ পাঁচগৰাকী কন্যা সন্তান আৰু এজন পুত্ৰ সন্তান আছিল। নাতি-নাতিনী আৰু প্ৰপৌত্ৰকে ধৰি তেওঁৰ পৰিয়ালৰ বহু সদস্যই সমগ্ৰ বিশ্বতে শিক্ষা, ৰাজহুৱা নীতি, চিকিৎসা, আইন, বেংকিং, ব্যৱসায়, প্ৰকাশন আৰু অন্যান্য বহুতো ক্ষেত্ৰত কেৰিয়াৰ গঢ়ি তুলিছে।
শৈক্ষিক জীৱন (Academic Career):
শিক্ষা সমাপ্ত কৰাৰ পিছত সৰ্বপল্লী ৰাধাকৃষ্ণনে মাদ্ৰাজ প্ৰেচিডেন্সি কলেজ (Madras Presidency College)ত সহকাৰী অধ্যাপক হিচাপে শিক্ষকতা জীৱন আৰম্ভ কৰিছিল। পিছলৈ তেওঁ মহীশূৰ বিশ্ববিদ্যালয় (University of Mysore)ৰ দৰ্শন বিষয়ৰ অধ্যাপক আৰু তাৰ পিছত কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয় (University of Calcutta)ত অধ্যাপক হৈছিল।
সৰ্বপল্লী ৰাধাকৃষ্ণনে 1931 চনৰ পৰা 1936 চনলৈ অন্ধ্ৰ বিশ্ববিদ্যালয় (Andhra University)ৰ উপাচাৰ্য হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল, আৰু পিছলৈ 1939 চনৰ পৰা 1948 চনলৈকে বেনাৰস হিন্দু বিশ্ববিদ্যালয় (Banaras Hindu University)ৰ উপাচাৰ্য হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।
ৰাজনৈতিক জীৱন (Political Career):
শৈক্ষিক ক্ষেত্ৰত সফল কেৰিয়াৰৰ পিছত জীৱনৰ যথেষ্ট শেষৰ ফালে সৰ্বপল্লী ৰাধাকৃষ্ণনে ৰাজনৈতিক জীৱন আৰম্ভ কৰিছিল। 1928 চনত অন্ধ্ৰ মহাসভাত অংশগ্ৰহণ কৰা সমৰ্থকসকলৰ ভিতৰত তেওঁ অন্যতম আছিল। 1931 চনত তেওঁক লীগ অৱ নেচনছ (League of Nations)ৰ বৌদ্ধিক সহযোগিতাৰ সমিতিলৈ মনোনীত কৰা হয়। ইয়াৰ পিছত তেওঁ আধুনিক সমাজত ভাৰতীয় দৰ্শন আৰু পূৰ্বাঞ্চলৰ পৰম্পৰাৰ ওপৰত হিন্দুসকলৰ আগশাৰীৰ কৰ্তৃপক্ষ হিচাপে পশ্চিমীয়া দেশত পৰিচিত হয়।
1947 চনত স্বাধীনতাৰ পিছত ৰাধাকৃষ্ণনে 1946 চনৰ পৰা 1952 চনলৈকে ইউনেস্কোত ভাৰতক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল আৰু পিছলৈ 1949 চনৰ পৰা 1952 চনলৈকে ছোভিয়েট ইউনিয়ন (Soviet Union)ত ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰদূত আছিল। তেওঁ ভাৰতৰ সংবিধান সভালৈও নিৰ্বাচিত হৈছিল। 1952 চনত ৰাধাকৃষ্ণন ভাৰতৰ প্ৰথম উপ-ৰাষ্ট্ৰপতি (First Vice-President of India) হিচাপে নিৰ্বাচিত হৈছিল আৰু 1962 চনৰ পৰা 1967 চনলৈ ভাৰতৰ দ্বিতীয় ৰাষ্ট্ৰপতি (Second President of India) হিচাপে নিৰ্বাচিত হৈছিল।
কংগ্ৰেছ দলত তেওঁৰ কোনো পটভূমি নাছিল আৰু ভাৰতীয় স্বাধীনতা আন্দোলনতও তেওঁ সক্ৰিয় নাছিল, তেওঁ আছিল ছাঁত থকা ৰাজনীতিবিদ। ইতিহাসবিদ ড’নাল্ড মেকেঞ্জী ব্ৰাউনৰ মতে, তেওঁৰ প্ৰেৰণা আছিল হিন্দু সংস্কৃতিৰ প্ৰতি থকা গৌৰৱ আৰু অজ্ঞাত পশ্চিমীয়া সমালোচনাৰ বিৰুদ্ধে হিন্দু ধৰ্মৰ প্ৰতিৰক্ষা।
সৰ্বপল্লী ৰাধাকৃষ্ণনৰ দৰ্শন (Philosophy of Sarvepalli Radhakrishnan) -
অদ্বৈত বেদান্ত (Advaita Vedanta):
ৰাধাকৃষ্ণন নব্য বেদান্তৰ অন্যতম বিশিষ্ট মুখপাত্ৰ আছিল। তেওঁৰ আধ্যাত্মিকতা অদ্বৈত বেদান্তৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি গঢ় লৈ উঠিছিল যদিও সমসাময়িক বুজাবুজিৰ বাবে তেওঁ অদ্বৈত বেদান্তৰ পুনৰ ব্যাখ্যা কৰিছিল। তেওঁ জগতখনৰ বাস্তৱতা আৰু বৈচিত্ৰ্যক চিনি পাইছিল, বিশ্বাস কৰিছিল যে জগতখন নিৰপেক্ষ বা ব্ৰহ্মৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি আৰু ইয়াৰ দ্বাৰা সমৰ্থিত। ৰাধাকৃষ্ণনে শংকৰৰ মায়াৰ ধাৰণাৰো পুনৰ ব্যাখ্যা কৰিছিল।
অন্তৰ্দৃষ্টি আৰু ধৰ্মীয় অভিজ্ঞতা (Intuition and Religious Experience):
অন্তৰ্দৃষ্টিক সমাৰ্থকভাৱে ধৰ্মীয় অভিজ্ঞতা বুলি কোৱা হয়, জ্ঞানৰ উৎস হিচাপে সৰ্বপল্লী ৰাধাকৃষ্ণনৰ দৰ্শনত ইয়াৰ কেন্দ্ৰীয় স্থান আছে, যিটো সচেতন চিন্তাৰ মধ্যস্থতা কৰা নহয়। অভিজ্ঞতাৰ প্ৰতি তেওঁৰ বিশেষ আগ্ৰহ উইলিয়াম জেমছ, এফ এইচ ব্ৰেডলি, হেনৰী বাৰ্গছন, ফ্ৰেড্ৰিখ ভন হুগেল, আৰু স্বামী বিবেকানন্দৰ ৰচনাৰ পৰাই অনুসন্ধান কৰিব পাৰি, যিয়ে তেওঁৰ চিন্তাধাৰাৰ ওপৰত প্ৰবল প্ৰভাৱ পেলাইছিল।
ৰাধাকৃষ্ণনৰ মতে অন্তৰ্দৃষ্টি হৈছে স্বতসিদ্ধ, স্বসংবেদ আৰু স্বয়ং-প্ৰকাশ। তেওঁৰ এন আইডিয়ালিষ্ট ভিউ অৱ লাইফ (An Idealist View of Life) নামৰ গ্ৰন্থখনত তেওঁ বিশুদ্ধ বৌদ্ধিক চিন্তাধাৰাৰ বিপৰীতে স্বজ্ঞাত চিন্তাৰ গুৰুত্বৰ যুক্তি আগবঢ়াইছিল। ৰাধাকৃষ্ণনৰ মতে সকলো ধৰণৰ অভিজ্ঞতাত অন্তৰ্দৃষ্টিয়ে এক নিৰ্দিষ্ট ভূমিকা পালন কৰে।
শিক্ষক দিৱস (Teacher's Day):
সৰ্বেপল্লী ৰাধাকৃষ্ণন যেতিয়া ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতি হৈছিল, তেতিয়া তেওঁৰ কিছুমান ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আৰু বন্ধু-বান্ধৱীয়ে 5 ছেপ্টেম্বৰত জন্মদিন পালন কৰাৰ বাবে অনুমতি দিবলৈ অনুৰোধ কৰিছিল। তেওঁ কৈছিল যে তেখেতৰ জন্মদিন উদযাপনৰ পৰিৱৰ্তে যদি 5 ছেপ্টেম্বৰ দিনটোক শিক্ষক দিৱস হিচাপে পালন কৰা হয় তেন্তে সেয়া তেখেতৰ বাবে সৌভাগ্য হ’ব। তাৰ পিছৰে পৰা তেওঁৰ জন্মদিন 5 ছেপ্টেম্বৰ দিনটোক ভাৰতত শিক্ষক দিৱস হিচাপে পালন কৰা হয়।
- See Also -
FAQ
ড° সৰ্বপল্লী ৰাধাকৃষ্ণন আছিল ভাৰতৰ এগৰাকী বিশিষ্ট দাৰ্শনিক, ৰাষ্ট্ৰনেতা আৰু শিক্ষাবিদ।
ড° সৰ্বপল্লী ৰাধাকৃষ্ণনৰ জন্ম হৈছিল 1888 চনৰ 5 ছেপ্টেম্বৰত।
ড° সৰ্বপল্লী ৰাধাকৃষ্ণনৰ জন্মদিনটো শিক্ষক দিৱস হিচাপে পালন কৰা হয়, কাৰণ তেওঁ সকলো শিক্ষককে সন্মান জনাব বিচাৰিছিল।
- Source -
- Wikipedia