ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদী : এছিয়াৰ এক জীৱনৰেখা
এছিয়াৰ অন্যতম দীঘল নদী ব্ৰহ্মপুত্ৰ (Brahmaputra River) তিৰ্ব্বত, ভাৰত আৰু বাংলাদেশ ৰ মাজেৰে বৈ গৈছে। নদীখনৰ দৈঘ্য় প্ৰায় 3,969 কিলোমিটাৰ। ই ভাৰতৰ উত্তৰ-পূব ৰাজ্য অৰুণাচল প্ৰদেশ (Arunachal Pradesh)ত প্ৰবেশ কৰি অসমৰ মাজেৰে পাৰ হৈ বাংলাদেশ লৈ বৈ যায়, য’ত ই গংগা (Ganga River) আৰু মেঘনা নদী (Meghna River)ৰ সৈতে মিলি সুন্দৰবন বদ্বীপ (Sundarbans Delta) গঠন কৰে। এই নদীৰ অৱবাহিকাখনে তিব্বত, ভাৰত, ভূটান আৰু বাংলাদেশ আদি অঞ্চল সামৰি লৈছে। ই লাখ লাখ লোকৰ জীৱনত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে, জলসিঞ্চন, পৰিবহণৰ বাবে পানী যোগান ধৰে আৰু বিভিন্ন পৰিৱেশ তন্ত্ৰক সহায় কৰে। কিন্তু ইয়াৰ ঋতু অনুসৰি হোৱা বানপানীয়ে প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰে, যাৰ বাবে বহনক্ষম ব্যৱস্থাপনা প্ৰচেষ্টাৰ প্ৰয়োজন হয়।
ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ মানচিত্ৰ (Brahmaputra River Map):
ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ উৎপত্তি (Origin of Brahmaputra River):
ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীখনৰ উৎপত্তি হৈছে তিব্বতৰ কৈলাশ পৰ্বতৰ ওচৰৰ মনাসৰোভাৰ হ্ৰদ (Manasarovar Lake) অঞ্চলত। ইয়াৰ উৎস দক্ষিণ-পশ্চিম তিৰ্ব্বতৰ চেমায়ুংডুং হিমবাহ (Chemayungdung Glacier) আৰু আংছি হিমবাহ (Angsi Glacier)। তিৰ্ব্বতত ইয়াক য়াৰলুং ছাংপো নদী (Yarlung Tsangpo River) নামেৰে জনা যায়।
ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ দৈৰ্ঘ্য (Length of Brahmaputra River):
ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীখন প্ৰায় 3,969 কিলোমিটাৰ দীঘল আৰু ইয়াৰ গড় প্ৰস্থ 5.46 কিলোমিটাৰ। নদীখনৰ গড় গভীৰতা 30 মিটাৰ আৰু ইয়াৰ সৰ্বোচ্চ গভীৰতা 135 মিটাৰ। নদীখনৰ গড় নিৰ্গমন প্ৰতি ছেকেণ্ডত প্ৰায় 19,800 মিটাৰ কুইণ্টল আৰু বানপানীৰ সময়ত ইয়াৰ পৰিমান প্ৰায় প্ৰতি ছেকেণ্ড এক লাখ মিটাৰ কুইণ্টল পৰ্যন্ত বৃদ্ধি হয়।
ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদী ব্যৱস্থা (Brahmaputra River System):
ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদী ব্যৱস্থা দক্ষিণ এছিয়া (South Asia)ৰ এক বিশাল আৰু উল্লেখযোগ্য নদীৰ নেটৱৰ্ক। চীনৰ তিব্বতৰ চেমায়ুংডুং হিমবাহ (Chemayungdung Glacier)ৰ পৰা উৎপত্তি হোৱা এই হিমবাহক ইয়াৰলুং ছাংপো নদী (Yarlung Tsangpo River) বুলি জনা যায়। তিব্বতৰ হিমালয় (Himalayas)ৰ মাজেৰে পূব দিশলৈ বৈ যোৱা ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীয়ে গভীৰ গৰ্জ গঠন কৰি চিত্ৰময় উপত্যকাৰ মাজেৰে নিজৰ পথ আঁকোৱালি লৈছে। ভাৰতত প্ৰৱেশ কৰাৰ লগে লগে ই উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চল অৰুণাচল প্ৰদেশ (Arunachal Pradesh) ৰাজ্যৰ মাজেৰে পাৰ হৈ অসম ৰাজ্যত প্ৰৱেশ কৰে, য’ত ই লাখ লাখ মানুহৰ জীৱনৰেখা হৈ পৰে। নদীখনৰ পানীয়ে বৈচিত্ৰময় পৰিৱেশ তন্ত্ৰক সমৰ্থন কৰে আৰু ইয়াৰ মাজেৰে বৈ যোৱা অঞ্চলসমূহৰ কৃষি, পৰিবহণ, আৰু সংস্কৃতিৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। অৱশেষত বাংলাদেশ পাৰ হৈ বংগ উপসাগৰৰ লগত মিলি যায়।
ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ উপনৈসমূহ (Tributaries of Brahmaputra River ):
সোৱনশিৰি (Subansiri), ছিয়াং (Siang), কামেং (Kameng), উত্তৰ ধনশিৰি (North Dhansiri), মানস (Manas), সংকোষ (Sankosh), জিয়াধল (Jiadhal), পুঠিমাৰী (Puthimari), পাগলাদিয়া (Pagladiya), চম্পামতী (Champamati), সৰলভঙা (Saralbhanga), আই (Aie), নোয়া দিহিং (Noa Dihing), বুঢ়ী দিহিং (Burhidihing), দেবাং (Debang), দিখৌ (Dikhow), দক্ষিণ ধনশিৰি (South Dhansiri), কোপিলী (Kopili), ডিগাৰু (Digaru), দুধনৈ (Dudhnai), কৃষ্ণাই (Krishnai), জিনজিৰণ (Jinjiran), কুলসী (Kulsi), ভোগদৈ (Bhogdoi) আদি।
শৰাইঘাট দলং (Saraighat Bridge):
শৰাইঘাট দলং হৈছে অসমৰ গুৱাহাটীত অৱস্থিত ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ ওপৰত এখন উল্লেখযোগ্য দলং। ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ ওপৰত নিৰ্মিত প্ৰথমখন ৰেল-পথ দলং আৰু এই দলংখন 1962 চনত মুকলি কৰা হয়। ভাৰতৰ উত্তৰ-পূব অঞ্চলৰ পৰিবহণত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰা ৰে’ল আৰু পথ সংযোগ দুয়োটাৰে বাবে এই দলংখন অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ।
কলিয়া ভোমোৰা সেতু (Kolia Bhomora Setu):
শোণিতপুৰ জিলাৰ তেজপুৰক নগাঁও জিলাৰ কলিয়াবৰৰ সৈতে সংযোগ কৰা অসমৰ ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ ওপৰত এখন দলং হৈছে কলিয়া ভোমোৰা সেতু। আহোম সেনাপতি কলিয়া ভোমোৰা ফুকনৰ নামেৰে ইয়াৰ নামকৰণ কৰা হৈছে। 1987 চনত মুকলি কৰা এই দলংখন অঞ্চলটোৰ পৰিবহণ আৰু অৰ্থনৈতিক কাৰ্যকলাপৰ বাবে অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ।
নৰনাৰায়ণ সেতু (Naranarayan Setu):
নৰনাৰায়ণ ছেতু ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ ওপৰত এখন দলং যিয়ে যোগীঘোপাক গোৱালপাৰা জিলাৰ পঞ্চৰত্নৰ সৈতে সংযোগ কৰে। ই হৈছে পথ আৰু ৰে’ল দুয়োটা যাতায়তৰ সুবিধা প্ৰদান কৰা বহুমুখী দলং। 1998 চনত মুকলি কৰা এই দলংখনে সংযোগ বৃদ্ধি কৰে আৰু ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ উত্তৰ আৰু দক্ষিণ পাৰৰ মাজত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ সংযোগ প্ৰদান কৰি অঞ্চলটোৰ অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন বৃদ্ধি কৰে।
ধলা-শদিয়া দলং (Dhola-Sadiya Bridge):
ভূপেন হাজৰিকা সেতু (Bhupen Hazarika Setu) নামেৰেও পৰিচিত ধলা-শদিয়া দলং ভাৰতৰ আটাইতকৈ দীঘল দলং (Longest Bridge in India)। ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ উপনৈ লোহিত নদীৰ ওপৰেৰে 9.15 কিলোমিটাৰ পাৰ হৈ ই অসম আৰু অৰুণাচল প্ৰদেশক সংযোগ কৰে।
বগীবিল দলং (Bogibeel Bridge):
বগীবিল দলং হৈছে ভাৰতৰ আটাইতকৈ দীঘল ৰেল-পথ দলং (India’s Longest Rail-Road Bridge), যি ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ ওপৰেৰে 4.94 কিলোমিটাৰ দৈৰ্ঘ্যত বিস্তৃত হৈ আছে। ই অসম আৰু অৰুণাচল প্ৰদেশক সংযোগ কৰি উত্তৰ-পূব অঞ্চলৰ যাতায়তৰ উন্নতি আৰু যাত্ৰাৰ সময় হ্ৰাস কৰে।
ধুবুৰী - ফুলবাৰী দলং (Dhubri - Phulbari Bridge):
ধুবুৰী-ফুলবাৰী দলং হৈছে অসমৰ ধুবুৰীক মেঘালয়ৰ ফুলবাৰীৰ সৈতে সংযোগ কৰি ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ ওপৰত নিৰ্মাণৰত চাৰিলেন যুক্ত এক্সট্ৰাড’জড কেবল ষ্টেড দলং। ইয়াৰ নিৰ্মানৰ কাম সম্পূৰ্ণ হ’লে 19 কিলোমিটাৰ দৈৰ্ঘ্যৰ পানীৰ ওপৰত ভাৰতৰ দ্বিতীয় দীঘলীয়া দলং হ’ব। 2028 চনৰ ভিতৰত এই প্ৰকল্পৰ কাম সমাপ্ত হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে।
ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ কাষৰ চহৰসমূহ (Cities near Brahmaputra River):
গুৱাহাটী (Guwahati):
গুৱাহাটী অসমৰ বৃহত্তম চহৰ (Largest City in Assam) আৰু ই উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ দুৱাৰমুখ (Gateway to Northeast India) হিচাপে কাম কৰে। ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ দক্ষিণ পাৰত অৱস্থিত এই চহৰখন জীপাল সংস্কৃতি আৰু কামাখ্যা মন্দিৰ (Kamakhya Temple)ৰ দৰে ঐতিহাসিক চিহ্নৰ বাবে জনাজাত। ইয়াৰ উপৰিও ই অঞ্চলটোৰ এক প্ৰধান বাণিজ্যিক আৰু শিক্ষাৰ কেন্দ্ৰবিন্দু।
ডিব্ৰুগড় (Dibrugarh):
ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ দক্ষিণ পাৰত অৱস্থিত ডিব্ৰুগড় ভাৰতৰ চাহ নগৰ (Tea City of India) হিচাপে পৰিচিত। ইয়াৰ চাহ বাগিচাসমূহৰ বাবে বিখ্যাত য’ত কিছুমান উন্নতমানৰ অসম চাহ (Assam Tea) উৎপাদন হয়। ইয়াৰ উপৰিও ডিব্ৰুগড় এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ঔদ্যোগিক আৰু বাণিজ্যিক কেন্দ্ৰ যিয়ে অঞ্চলটোৰ অৰ্থনীতিত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।
তেজপুৰ (Tezpur):
তেজপুৰক প্ৰায়ে অসমৰ সাংস্কৃতিক ৰাজধানী (Cultural Capital of Assam) বুলি কোৱা হয়। ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ উত্তৰ পাৰত অৱস্থিত তেজপুৰ দৃশ্যপটৰ সৌন্দৰ্য্য, ঐতিহাসিক স্থান আৰু সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যৰ বাবে পৰিচিত। উল্লেখযোগ্য আকৰ্ষণৰ ভিতৰত আছে – অগ্নিগড় পাহাৰ (Agnigarh Hill), মহাভৈৰৱ মন্দিৰ (Mahabhairav Temple), দ পাৰ্বতীয়াৰ ধ্বংসাৱশেষ (Ruins of Da Parbatia) ইত্যাদি।
ধুবুৰী (Dhubri):
ধুবুৰী পশ্চিম অসমৰ ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ উত্তৰ পাৰত অৱস্থিত এখন ঐতিহাসিক চহৰ। ইয়াৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য আৰু উল্লেখযোগ্য ল্যাণ্ডমাৰ্ক যেনে গুৰদ্বাৰা শ্ৰী গুৰু তেঘ বাহাদুৰ চাহাব (Gurdwara Sri Guru Tegh Bahadur Sahib) আৰু ৰঙামাটি মছজিদ (Rangamati Mosque)ৰ বাবে জনাজাত। ধুবুৰীয়ে অসমৰ আৰ্থ-সামাজিক উন্নয়নত অৰিহণা যোগোৱা অঞ্চলটোৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ সংযোগী হিচাপে কাম কৰে।
সামৰণি (Conclusion):
সামৰণিত ক’ব পাৰি যে ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীয়ে এছিয়াৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ জীৱনৰেখা হিচাপে থিয় দি আছে। তিব্বতত উৎপত্তি হোৱাৰ পৰা বংগোপসাগৰলৈ বৈ যোৱালৈকে ই ভূ-প্ৰকৃতি আৰু জীৱিকাৰ গঢ় দিছে। ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ দৰে নদীয়ে আমাক ভূগোল, ইতিহাস, প্ৰকৃতি আদিৰ বিষয়ে শিকাই যদিও ইয়াৰ বিষয়ে আৰু বহুতো কথা শিকিবলৈ আছে।
- See Also -
FAQ
চীনৰ তিব্বতৰ চেমায়ুংডুং হিমবাহৰ পৰা ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ উৎপত্তি হৈছে।
ভাৰতৰ অৰুণাচল প্ৰদেশ আৰু অসম ৰাজ্যৰ মাজেৰে ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদী বৈ গৈছে।
ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় 3,969 কিলোমিটাৰ।
ভাৰতৰ গুৱাহাটী (Guwahati), ডিব্ৰুগড় (Dibrugarh), তেজপুৰ (Tezpur)ৰ দৰে চহৰবোৰ ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ পাৰত অৱস্থিত।
অসমৰ আটাইতকৈ দীঘল নদী খনৰ নাম হ’ল ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদী।
ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদী অসমৰ মাজেৰে প্ৰায় 700 কিলোমিটাৰ বৈ গৈছে।
- See Also -
- Wikipedia
