বিশ্বৰ আটাইতকৈ দীঘল নদীসমূহ আৰু ইয়াৰ মহিমাময় যাত্ৰা।
নদী হৈছে আমাৰ পৃথিৱীৰ শিৰা আৰু ধমনী। পৃথিৱীৰ 70% তকৈ অধিক পানীৰে ভৰি আছে যদিও নদী আৰু ধাৰাবোৰে পৃথিৱীৰ মুঠ পানীৰ মাত্ৰ এটা সৰু অংশহে অৰিহণা যোগায়। আমাৰ নদী আৰু জলপথসমূহে মানুহ, প্ৰাণী আৰু পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ জীৱনত এক বৃহৎ ভূমিকা পালন কৰে। এই নদীসমূহক খোৱাপানীৰ উৎস, বাসস্থান, জলসিঞ্চনৰ উৎস, পৰিবহণ আৰু আনকি শক্তিৰ উৎস হিচাপেও ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। ইয়াত বিশ্বৰ শীৰ্ষ 10 খন Longest Rivers ৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰা হৈছে –
বিশ্বৰ আটাইতকৈ দীঘল নদীসমূহ একাদিক্ৰমে (List of Longest River in the World) -
নীল নদী (Nile River):
নীল নদী বিশ্বৰ অন্যতম বিখ্যাত আৰু আটাইতকৈ দীঘল নদী (Longest river in the world), ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য 6,650 কিলোমিটাৰ। উগাণ্ডাৰ ভিক্টোৰিয়া হ্ৰদ (Lake Victoria) আৰু ইথিওপিয়াৰ টানা হ্ৰদ (Lake Tana)ৰ পৰা উৎপত্তি হৈ ভূমধ্য সাগৰ (Mediterranean Sea)ত শেষ হৈছে। এই নদীখন উগাণ্ডা (Uganda), ইথিওপিয়া (Ethiopia), চুডান (Sudan), দক্ষিণ চুডান (South Sudan), কংগো গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্য (DR Congo), কেনিয়া (Kenya), তাঞ্জানিয়া (Tanzania), ৰুৱাণ্ডা (Rwanda), বুৰুণ্ডি (Burundi) আৰু ইজিপ্ত (Egypt)কে ধৰি কেইবাখনো দেশৰ মাজেৰে বৈ গৈছে। নীলা নীল (Blue Nile) আৰু বগা নীল (White Nile) ইয়াৰ প্ৰধান উপনৈ। নীল নদীখন পানী আৰু পৰিবহণৰ এক প্ৰধান উৎস।
আমাজন নদী (Amazon River):
পানীৰ নিৰ্গমনৰ পৰিমাণৰ হিচাপত আমাজন নদী বিশ্বৰ ভিতৰতে সৰ্ববৃহৎ নদী (Longest river in the world by discharge capacity) আৰু বিশ্বৰ দ্বিতীয় দীঘল নদী (Second longest river in the world)। ই দক্ষিণ আমেৰিকাত অৱস্থিত পেৰু (Peru), কলম্বিয়া (Clombia) আৰু ব্ৰাজিল (Brazil)ৰ মাজেৰে বৈ যায়। নদীখনৰ মুঠ দৈৰ্ঘ্য 6,400 কিলোমিটাৰ। নদীখনৰ চাৰিওফালে থকা অঞ্চল অৰ্থাৎ আমাজন বৰ্ষাৰণ্য (Amazon rainforest) অত্যন্ত জৈৱ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ অঞ্চল বুলি জনা যায়। বিশ্বৰ সকলো জনাজাত প্ৰজাতিৰ প্ৰায় এক তৃতীয়াংশই আমাজন অঞ্চলৰ ভিতৰত বাস কৰে। আমাজন নদী জলবিদ্যুৎ শক্তিৰ এক উল্লেখযোগ্য উৎস আৰু ইয়াৰ পাৰত বাস কৰা লোকসকলৰ বাবে যাতায়তৰ ব্যৱস্থা কৰে।
ইয়াংচে নদী (Yangtze River):
চাং জিয়াং (Chang Jiang) নামেৰেও পৰিচিত ইয়াংচে এছিয়াৰ ভিতৰতে দীঘলীয়া নদী (Longest river in Asia) আৰু বিশ্বৰ ভিতৰতে তৃতীয় দীঘল নদী (Third longest river in the world), ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য 6,300 কিলোমিটাৰ। ই পূব দিশত চীনৰ বহু অংশ পাৰ হৈ পূব চীন সাগৰ (East China Sea)লৈ বৈ যায়। এই নদীখন চীনৰ ভিতৰতে এক প্ৰধান জল উৎস আৰু ইয়াৰ নিষ্কাশন অৱবাহিকা আছে য’ত দেশখনৰ জনসংখ্যাৰ প্ৰায় এক তৃতীয়াংশ লোকক সামৰি লোৱা হৈছে। ইয়াংচে নদীৰ পৰিবহণ পথ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু ই চীনৰ ইতিহাসত উল্লেখযোগ্য ভূমিকা পালন কৰিছে। এই নদীখনত চীনৰ পেডেলফিছ (Chinese Paddlefish)কে ধৰি কেইবাটাও প্ৰজাতিৰ মাছ পোৱা যায় যিটো বৰ্তমান বিলুপ্ত বুলি গণ্য কৰা হৈছে। ইয়াংচে নদীৰ ওপৰত অৱস্থিত থ্ৰী গৰ্জ বান্ধ (Three Gorges Dam)টো বিশ্বৰ অন্যতম বৃহৎ জলবিদ্যুৎ শক্তি কেন্দ্ৰ।
মিচিচিপি-মিছৌৰী নদী (Mississippi-Missouri River):
মিচিচিপি-মিছৌৰী নদী ব্যৱস্থা উত্তৰ আমেৰিকা (North America)ৰ আটাইতকৈ দীঘল নদী ব্যৱস্থা, মুঠ দৈৰ্ঘ্য 6,352 কিলোমিটাৰ। মিছৌৰী নদী (Missouri River) মিচিচিপি নদীৰ আটাইতকৈ দীঘল উপনৈ আৰু আমেৰিকাৰ আটাইতকৈ দীঘল নদী (Longest river in the United States)। নদী ব্যৱস্থাটো আমেৰিকাৰ দহখন ৰাজ্যৰ মাজেৰে বৈ গৈছে। এই নদী ব্যৱস্থাটো ইতিহাসৰ বুকুত পৰিবহণ আৰু বাণিজ্যৰ এক উল্লেখযোগ্য উৎস হৈ আহিছে। উত্তৰ আমেৰিকাৰ ভূগোল আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান গঢ় দিয়াতো ই গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছে।
য়েনিচেই নদী (Yenisei River):
য়েনিচেই নদী বিশ্বৰ পঞ্চম দীঘলীয়া নদী (Fifth longest river in the world) আৰু আৰ্কটিক মহাসাগৰ (Arctic Ocean)লৈ বৈ যোৱা আটাইতকৈ ডাঙৰ নদী ব্যৱস্থা। ই দক্ষিণৰ পৰা উত্তৰলৈ মধ্য চাইবেৰিয়াৰ বৃহৎ বিস্তৃতিৰ মাজেৰে বৈ গৈছে। নদীখনৰ মুঠ দৈৰ্ঘ্য 5,539 কিলোমিটাৰ। য়েনিচেই নদী জলবিদ্যুৎ শক্তি কেন্দ্ৰ আৰু দৃশ্যপটৰ সৌন্দৰ্য্যৰ বাবেও পৰিচিত। ইয়াত চাইবেৰিয়ান ষ্টাৰজিন (Siberian Sturgeon) আৰু টাইমেন (Taimen)কে ধৰি কেইবাটাও প্ৰজাতিৰ মাছৰ বাসস্থান। ইতিহাসৰ বুকুত এই নদীখন পৰিবহণ আৰু বাণিজ্যৰ এক উল্লেখযোগ্য উৎস হৈ আহিছে। মধ্য চাইবেৰিয়াৰ ভূগোল আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান গঢ় দিয়াতো ই গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছে।
হালধীয়া নদী (Yellow River):
হুয়াং হে (Huang He) নামেৰেও জনাজাত হালধীয়া নদীখন চীনৰ দ্বিতীয় দীঘল নদী (Second longest river in China) আৰু বিশ্বৰ ষষ্ঠ দীঘল নদী (Sixth longest river in the world), ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য 5,464 কিলোমিটাৰ। বায়ান হাৰ পৰ্বতমালা (Bayan Har Mountains)ৰ পৰা উৎপত্তি হৈ নদীখন বহাই সাগৰ (Bohai Sea)লৈ বৈ যায়। এই নদীৰ অৱবাহিকা কেইবাখনো প্ৰাচীন সভ্যতাৰ জন্মস্থান আছিল। নদীখন ধ্বংসাত্মক বানপানীৰ সৃষ্টি আৰু গতিপথ সলনি কৰাৰ বাবে জনাজাত।
অব-ইৰ্টিছ নদী (Ob-Irtysh River):
অব-ইৰটিছ নদী ৰাছিয়াৰ পশ্চিম চাইবেৰিয়াত অৱস্থিত এক নদী ব্যৱস্থা। ই অব আৰু ইৰটিছ নদীৰ সংগমৰ দ্বাৰা গঠিত আৰু উত্তৰ দিশলৈ আৰ্কটিক মহাসাগৰলৈ বৈ যায়। অব নদী বিশ্বৰ সপ্তম দীঘল নদী (Seventh longest river in the world), যাৰ দৈৰ্ঘ্য 5,410 কিলোমিটাৰ৷ ই পশ্চিম চাইবেৰিয়াৰ প্ৰধান নদী আৰু ৰাছিয়া (Russia), কাজাখাস্তান (Kazakhstan), চীন (China) আৰু মংগোলিয়া (Mongolia)কে ধৰি কেইবাখনো দেশৰ মাজেৰে বৈ যায়। ইৰতিছ নদী (Irtysh River) ওব নদীৰ এখন প্ৰধান উপনৈ। জলসিঞ্চন আৰু জলবিদ্যুৎ উৎপাদনৰ বাবে এই নদীখন এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পানীৰ উৎস। নদী ব্যৱস্থাটোক আগুৰি থকা অঞ্চলটো বিশাল অৰণ্য আৰু টাণ্ড্ৰাৰ ভূ-প্ৰকৃতিৰ বাবে জনাজাত।
পাৰানা নদী (Parana River):
ব্ৰাজিল (Brazil), পেৰাগুৱে (Paraguay) আৰু আৰ্জেণ্টিনা (Argentina)ৰ মাজেৰে বৈ যোৱা দক্ষিণ আমেৰিকাৰ দ্বিতীয় দীঘলীয়া নদী পাৰানা নদী (Second longest river in South America)। ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য 4,880 কিলোমিটাৰ আৰু ব্ৰাজিলৰ পাৰানাইবা (Paranaiba) আৰু গ্ৰেণ্ড নদী (Grande River)ৰ সংগমস্থলীৰ দ্বাৰা গঠিত। পাৰানা নদী জলবিদ্যুৎ শক্তিৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস আৰু ইয়াৰ পাৰত বাস কৰা লোকসকলৰ বাবে যাতায়তৰ ব্যৱস্থা কৰে। পাৰানা নদীৰ অৱবাহিকা বিশ্বৰ অন্যতম জৈৱ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ অঞ্চল আৰু ইয়াত জায়েন্ট অটাৰ (Giant Otter) আৰু জাগুয়াৰ (Jaguar)কে ধৰি কেইবাটাও বিপন্ন প্ৰজাতিৰ প্ৰাণী আছে।
কংগো নদী (Congo River):
কংগো নদী নীলৰ পিছত আফ্ৰিকাৰ দ্বিতীয় দীঘল নদী (Second-longest river in Africa) আৰু পানীৰ নিৰ্গমনৰ পৰিমাণৰ ফালৰ পৰা বিশ্বৰ দ্বিতীয় বৃহত্তম নদী (Second-largest river in the world by discharge capacity)। ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য 4,700 কিলোমিটাৰ আৰু মধ্য আফ্ৰিকাৰ কেইবাখনো দেশৰ মাজেৰে বৈ গৈছে। কংগো নদী ইয়াৰ পাৰত বাস কৰা লোকসকলৰ বাবে জলবিদ্যুৎ শক্তি আৰু পৰিবহণৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস। কংগো নদীৰ অৱবাহিকা বিশ্বৰ অন্যতম জৈৱ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ অঞ্চল আৰু ইয়াত বনোবো (Bonobo) আৰু বন হাতী (Forest Elephant)কে ধৰি কেইবাটাও বিপন্ন প্ৰজাতিৰ প্ৰাণী আছে।
আমুৰ-আৰ্গুন নদী (Amur-Argun River):
আমুৰ-আৰগুন নদী পূব এছিয়াৰ এক নদী ব্যৱস্থা যিয়ে ৰাছিয়া (Russia) আৰু চীনৰ (China) মাজৰ সীমা গঠন কৰে। মংগোলিয়া (Mongolia)ৰ পৰা বৈ অহা শিলকা নদী (Shilka River) আৰু আৰ্গুণ নদী (Argun River)ৰ সংগমস্থলীত এই নদী ব্যৱস্থা গঠন হয়। প্ৰায় 4,444 কিলোমিটাৰ দৈৰ্ঘ্যৰ আমুৰ-আৰগুন নদী এছিয়াৰ ভিতৰতে অন্যতম দীঘল নদী। নদী ব্যৱস্থাটো জলসিঞ্চন আৰু জলবিদ্যুৎ শক্তি উৎপাদনৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পানীৰ উৎস। নদী ব্যৱস্থাটোক আগুৰি থকা অঞ্চলটো বিশাল অৰণ্য আৰু টাণ্ড্ৰাৰ ভূ-প্ৰকৃতিৰ বাবে জনাজাত। নদী ব্যৱস্থাত ষ্টাৰজিন আৰু ছালমনকে ধৰি কেইবাটাও প্ৰজাতিৰ মাছ পোৱা যায়।
সামৰণিত ক’ব পাৰি যে বিশ্বৰ শীৰ্ষ 10 খন দীঘলীয়া নদীয়ে বৈচিত্ৰময় প্ৰাকৃতিক দৃশ্য আৰু সংস্কৃতিৰ আভাস দিয়ে। এই নদীসমূহে সম্পদ, পৰিবহণ আৰু পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে যদিও প্ৰদূষণ আৰু পৰিৱেশৰ চাপৰ দৰে সাধাৰণ সমস্যাৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হয়। ইহঁতৰ সজীৱতা ৰক্ষাৰ বাবে বহনক্ষম পদ্ধতি আৰু সংৰক্ষণৰ প্ৰতি বিশ্বব্যাপী প্ৰতিশ্ৰুতিৰ প্ৰয়োজন।
FAQ
নীল নদী পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ দীঘল নদী।
আমাজন নদী পৃথিৱীৰ দ্বিতীয় দীঘলীয়া নদী।
ইয়াংচে নদী পৃথিৱীৰ তৃতীয় দীঘলীয়া নদী।
- Source -
- Wikipedia
